ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းမွ ပါလီမန္ဒီမုိကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကုိ ဖ်က္သိမ္းၿပီး ႏုိင္ငံေတာ္အာဏာ ကုိ သိမ္းသည့္ ၁၉၆၂ ခုႏွစ္မွ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ ဒီမုိကေရစီ လူထု လႈပ္ရွားမႈကုိ စစ္လက္နက္ျဖင့္ ၿဖိဳခြဲၿပီး ဗုိလ္ေစာေမာင္က  ႏိုင္ငံေတာ္ အာဏာ ကုိ ဆက္လက္သိမ္းယူသည္ အထိ ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ား သည္လည္း လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕အစည္းအသီးသီးဖြဲ႕စည္းၿပီးတျခား တုိင္းရင္းသားညီအကုိမ်ား နည္းတူ ေတာ္လွန္ တုိက္ပြဲ ၀င္ ခဲ့ၾက သည္။

ဗုိလ္ေန၀င္းမွ ပါလီမန္ဒီမုိကေရစီအစိုးရကုိ ဖ်က္သိမ္းၿပီး အာဏာသိမ္းလုိက္သည့္အခါ ခ်င္းပါလီမန္ အမတ္မ်ားႏွင့္ ခ်င္းမ်ဳိး ခ်စ္ ပုဂၢဳိလ္မ်ားသည္ Anti-communist Freedom Organization ကုိ ဖြဲ႕စည္းကာ လက္နက္ကုိင္ အမ်ဳိးသား လႈပ္ရွားမႈ ကုိစတင္ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကသည္။ ဒုတိယ ဗုိလ္မွဴးၾကီး ဆြန္ခုိေပါင္(Col. Suan Kho Pau), ဒမ္ကုိေဟာ ( Dam ko hau), မာန္ခန္႕ေပါင္( Mang Khan Pau), ဟရန္ေနာလ္( Hrang Nawl ), ဆြန္က်င္လ်န္ ( Suan Cin Lian), ႏွင့္ ထြာလ္ဇင့္ ( Tual Zen ) တုိ႕က ဦးေဆာင္သည္။ ဒုတိယ ဗုိလ္မွဴးၾကီး ဆြန္ခုိေပါင္ ဦးေဆာင္မႈျဖင့္ ခ်င္းလူငယ္ ၃၀ ဦးတုိ႕သည္ ဘဂၤေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံသုိ႕ စစ္ပညာသင္ယူခဲ့ၾကၿပီး လက္နက္ႏွင့္ အတူ ျပန္လည္ေရာက္ရွိလာၾကကာ အမ်ဳိးသားေရးလႈပ္ရွားမႈကုိ ဆက္လက္ျပဳ လုပ္ခဲ့ၾက သည္။

၁၉၆၄ ခုႏွစ္တြင္ အိႏိၵယ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ Lal Bahadur Shastri သည္ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႕သြားေရာက္ခဲ့ၿပီး ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေန၀င္းႏွင့္ အိႏၵိယ- ျမန္မာနယ္စပ္ရွိ ပုန္ကန္ထၾကြသူမ်ား အေရးကုိ ေဆြးေႏြး ခဲ့ၾက ရာ ႏွစ္ႏုိင္ငံအတြင္း ခြဲထြက္ေရးလႈပ္ရွားမႈ၊ တုိင္းျပည္ ၿပိဳကြဲေစမည့္ လႈပ္ရွားမႈမွန္သမွ် ပူးတြဲ တားဆီးရန္ သေဘာတူခဲ့ၾကသည္။ ေတြ႕ဆုံမႈအက်ဳိးဆက္အျဖစ္ ပူး ဟရန္ေနာလ္၊ ဆြန္ခုိေပါင္၊ ဒမ္ကုိေဟာ၊ ရုိထန္ ႏွင့္ အျခားမ်ဳိးခ်စ္ပုဂၢဳိလ္တုိ႕ကုိ အိႏၵိယအစုိးရမွ ဖမ္းဆီးၿပီး ျမန္မာျပည္တြင္းသုိ႕ လြဲေျပာင္း ေပးခဲ့ၾကသည္။ ဒုတိယ ဗုိလ္မွဴးၾကီးဆြန္ခုိေပါင္အား  ၁၀ ႏွစ္၊ ဟရန္ေနာလ္ ႏွင့္ ဒမ္ကုိေဟာ တုိ႕အား  ၈ ႏွစ္စီ အသီးသီး ေထာင္ဒါဏ္ခ်မွတ္ခဲ့ၾကသည္။ ဤသုိ႕ျဖင့္ ဗုိလ္မွဴးၾကီးဆြန္ခုိေပါင္ဦးေဆာင္ေသာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားလက္နက္ ကုိင္ေတာ္လွန္ ေရး ေမွးမွိန္သြားခဲ့ သည္။

ပါလီမန္အမတ္ေဟာင္း ဂြ်န္မန္တလင္း ( John Mang Tling)ႏွင့္ မ်ဳိးခ်စ္လူငယ္တစုတုိ႕သည္ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာ ၃၀ ရက္ေန႕တြင္၄င္း၊ ၀ီလ်ံဆာလ်န္ဇမ္ ( William Sa Lian Zam) ႏွင့္ မုိက္ကယ္လ္ မန္ခမ္း( Michael Mang Kham) တုိ႕ သည္ ၁၉၇၀ ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီလ ၁ ရက္ေန႕တြင္၄င္း ထုိင္းႏုိင္ငံဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕သုိ႕ အသီးသီးေရာက္ရွိခဲ့ၾကၿပီး ခ်င္းဒီမုိကေရစီ ( Chin Democracy Party)ကုိ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကသည္။

၁၉၇၁ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီ ၂၀ တြင္ ဂ်င္မီ ( Jimmy) ဦးေဆာင္ေသာ ဇုိမီးခ်င္းလြတ္ေျမာက္ေရးတပ္ဦး ( Zomi Chin Liberation Front) ႏွင့္ ေဆြးေႏြးကာ ႏွစ္ပါတီ စလုံးဖ်က္သိမ္းၿပီး ညီညြတ္ေသာ ဇုိမီး ဒီမုိကေရစီပါတီ ( United Zomi Democracy Party)ကုိ ထူေထာင္ခဲ့ၾကသည္။  ထုိ ခဏတြင္ ဂ်င္မီသည္ အဖြဲ႕မွ ျပန္လည္ ႏႈတ္ထြက္သြားသျဖင့္ ေဖေဖၚ ၀ါရီ ၂၈ တြင္ ခ်င္းဒီမုိကေရစီပါတီ အျဖစ္ ျပန္လည္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကသည္။ ဥကၠဌအျဖစ္ ဂြ်န္မန္တလင္း၊ ဒုတိယ ဥကၠဌအျဖစ္ ၀ီလ်ံဆာလ်န္ဇမ္၊ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴး အျဖစ္ ေပါလ္ က်ာေထာ၊ ဘ႑ာေရးမွဴးအျဖစ္ ေဒးဗစ္ထန္း တုိ႕က ဦးေဆာင္ ခဲ့ၾကသည္။ မတ္လ ၂၅ တြင္ ေဒးဗစ္ထန္းႏႈတ္ထြက္သြားသျဖင့္ ၄င္းအစား ေဒနီယဲလ္ ထန္လ်န္းအား ျပန္လည္ အစား ထုိးခဲ့ၾကသည္။

ထုိ႕ေနာက္ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လ (၂၄) ရက္ေန႕တြင္ေတာ္လွန္ေရးနယ္ေျမေရာက္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ား စည္းေ၀းခဲ့ၾကၿပီး ခ်င္းလြတ္ေျမာက္ေရး တပ္မေတာ္ကုိ တည္ေထာင္ရန္ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၾကကာ ကရင္နီ အမ်ဳိးသားတုိးတက္ေရးပါတီ ဌာနခ်ဳပ္ အနီးတြင္ စစ္စခန္းတည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္။ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္အျဖစ္ ဂြ်န္မန္တလင္းကို တာ၀န္ေပးၾကၿပီး ေနာက္တလ အၾကာ တြင္ ဗုိလ္မွဴးဆာလ်န္ဇမ္ေတာင္းဆုိခ်က္အရ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္တာ၀န္ကုိ ဗုိလ္မွဴးဆာလ်န္ဇမ္အား ဂြ်န္မန္တလိင္မွ လုိလုိလား လား လြဲေပးခဲ့ သည္။

၁၉၇၆ ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီလ (၁၄) ရက္ေန႕တြင္ ခ်င္းျပည္သုိ႕ ခ်ီတက္ရန္ ဗုိလ္မွဴးဆာလ်န္ဇမ္ ဦးေဆာင္ေသာ ခ်င္းတပ္မေတာ္ သည္ ဌာနခ်ဳပ္မွ ရွမ္းျပည္ကုိ ျဖတ္ၿပီး ၁၉၇၇ ခုႏွစ္ေႏြဦးတြင္ ကခ်င္ျပည္သုိ႕ ေရာက္ရွိ ခဲ့ၾကသည္။ ထုိမွတဆင့္ နာဂေတာင္တန္းကုိ ျဖတ္ၿပီး မုိးရာသီတြင္ ခ်င္းျပည္အ၀င္ ေလသာေတာင္တန္း ကုိ ေရာက္ရွိ ခဲ့ၾက သည္။ ေလသာေတာင္ တြင္ မုိးဒါဏ္၊ ေလဒါဏ္၊ အေအးဒါဏ္ကုိ အလူးအလိမ့္ခံခဲ့ၾက သည္။ အစားအေသာက္၊ ေဆး၀ါး ျပတ္လပ္မွဴျပသာနာ အၾကီးအက်ယ္ ရင္ဆုိင္ ခဲ့ၾကသည္။ ထုတ္လႈိင္ရြာသုိ႕ ရိကၡသြားယူစဥ္ ရန္သူ မဆလ သစၥာခံမ်ားႏွင့္ တုိက္ပြဲျဖစ္ပြားခဲ့ရာ (၃) ဦးဒါဏ္ရာရရွိခဲ့ၾကသည္။ အခက္အခဲမ်ဳိးစုံျဖင့္ ရင္ဆုိင္ခဲ့ရေသာ ခ်င္းတပ္မေတာ္ အင္အား (၂၀) တုိ႕သည္ ဗန္းသဲရြာတြင္ မဆလ ထံ အညံ့ခံခဲ့ၾကေတာ့သည္။ ၄င္းတုိ႕ အား အမွဴ စီရင္ျခင္းမျပဳပဲ တုိင္းမွဴး ဗုိလ္မွဴးခ်ဳပ္ လွထြန္း၏ အမိန္႕ျဖင့္ ဗုိလ္ၾကီးေမာင္ေအး ( နအဖ ဒုတိယ ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ျဖစ္ခဲ့သူ)က တန္းစီရပ္ ခုိင္းၿပီး အားလုံးပစ္သတ္လုိက္သည္။ အဆုိပါ ခ်င္းတပ္မေတာ္ အင္အား ၁၂၀ အနက္ (၄၆) ဦးသည္ ကေလးေထာင္သုိ႕ အပုိ႕ခံ ရၿပီး (၄) ဦးသည္ ဒါဏ္ရာရရွိခဲ့ၾကသည္။ က်န္ (၄၀)ခန္႕သည္ လက္နက္ခ် အသတ္ခံ ခဲ့ၾကသည္။ ဤသုိ႕ျဖင့္ ခ်င္းလြတ္ ေျမာက္ ေရးတပ္မ ေတာ္ေခၚ ခ်င္းအမ်ဳိးသားတပ္မေတာ္ သည္လည္း နလံ မထူႏုိင္ ျဖစ္ေတာ့သည္။

၁၉၆၆ ခုႏွစ္ မတ္လ (၁) ရက္ေန႕တြင္ မီဇုိအမ်ဳိးသားတပ္ဦး ( Mizo National Front) မွ လြတ္လပ္ေရးေၾကညာကာ အိႏၵိယ အစုိးရအား တရား၀င္ေတာ္လွန္ခဲ့ၾကသည္။  မီဇုိအမ်ဳိးသားတပ္ဦးသည္ အိႏိၵယ ျမန္မာ ႏွစ္ႏုိင္ငံ ပူးတြဲ စစ္ဆင္မႈ ေၾကာင့္ ၁၉၆၉ ခုႏွစ္တြင္ ဘဂၤလားေဒရွ္ ႏုိင္ငံသုိ႕ ေျပာင္းေရြ႕ ခဲ့ၾကရာတြင္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားတခ်ဳိ႕လည္းပါ၀င္ခဲ့ၾကသည္။ အဆုိပါ ခ်င္းအမ်ဳိးသားမ်ားက Zomi Liberation Front ကုိ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကသည္။ ဥကၠဌအျဖစ္ ပူး တ်ာလ္ခါလ္ (Tial Khal), ဒုတိယ ဥကၠဌအျဖစ္ ေထာမ္လြယ္( Thawm Luai), ႏုိင္ငံျခား ေရးတာ၀န္ခံအျဖစ္ ေထာင္ဆုိင္( Thawng Sai),တုိ႕မွ ေဆာင္ရြက္သည္။ ၁၉၇၂ ခုႏွစ္တြင္ ပူး တ်ာလ္ခါလ္ႏွင့္ ပူး ဆြီတလိန္း( Sui Tling) တုိ႕သည္ ေကအုိင္အုိ ကခ်င္ထံ သြားေရာက္ေတြ႕ဆုံခဲ့ၾကၿပီး  ZLF အား စစ္သင္တန္း ေပးရန္ ေဆြးေႏြးသေဘာတူခဲ့ၾကသည္။ သုိ႕ေသာ္ ေတာ္လွန္ေရး ခရီးမေပါက္ေျမာက္ခဲ့ေပ။

ခ်င္းအမ်ဳိးသားတပ္ဦး ( Chin National Front) ကုိ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ မတ္လ (၂၀) ရက္ေန႕တြင္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ မီဇုိရမ္ျပည္နယ္ ၿမိဳ႕ေတာ္ အုိင္ေဇာလ္တြင္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကသည္။ ဥကၠဌ အျဖစ္ ပူး တ်ာလ္ခါလ္၊ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ပူး ရုိအဲန္း ၊ စည္းရုံးေရးမွဴးအျဖစ္ ပူး လ်န္ႏိုးထန္ တုိ႕ တာ၀န္ယူခဲ့ၾကသည္။ ၄င္းႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလ တြင္ အစည္းအ ေ၀းျပဳလုပ္ခဲ့ၾကၿပီး ပူး ႏုိးထန္ကပ္ ( No Than Kap) အား ကခ်င္လြတ္ ေျမာက္ေရး အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ ေကအုိင္အုိႏွင့္ ေတြ႕ဆုံေဆြး ေႏြးရန္ ထုိင္းနယ္စပ္ ကရင္အမ်ဳိးသား အစည္းအရုံး ေကအဲန္ယူ ဌာနခ်ဳပ္သုိ႕ ေစလြတ္ခဲ့ၾကသည္။ သုိ႕ျဖင့္ ကခ်င္ေခါင္း ေဆာင္ ဘရန္ဆုိင္းႏွင့္ ေတြ႕ဆုံခဲ့ၾကၿပီး ပူးတြဲစစ္ဆင္ ေရး၊ စစ္သင္တန္းေပးေရး ကိစၥေဆြးေႏြးသ ေဘာတူခဲ့ၾက သည္။ ပူး ႏုိးထန္ကပ္သည္ ပူး တ်ာလ္ ခါလ္ ထံ ဥကၠဌ ေနရာ ေပးရန္ ေတာင္းဆုိခဲ့ ရာ ပူး တ်ာလ္ခါလ္မွ ေနရာဖယ္ေပး ခဲ့သည္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ မတ္လမွ ၾသဂုတ္လအတြင္း ျမန္မာတျပည္လုံးဒီမုိကေရစီအုံၾကြမႈေၾကာင့္ မဆလ တပါတီအာဏာရွင္ အစုိးရ အဆုံးသတ္သြား ခဲ့ေသာ္လည္း စက္တင္ဘာလ (၁၈) ရက္ေန႕တြင္ စစ္တပ္က ႏုိင္ငံေတာ္ ၿငိမ္၀ပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ ေရးအဖြဲ႕အမည္ျဖင့္ ႏုိင္ငံေတာ္အာဏာကုိ ရယူခဲ့သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ခ်င္းေက်ာင္းသား မ်ဳိးခ်စ္လူငယ္မ်ား သည္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ျဖဳတ္ခ်ေရး၊ ကုိယ့္ၾကမၼာကိုယ္ဖန္တီးခြင့္ ရရွိေရးအတြက္ တုိက္ပြဲ၀င္ရန္ အိႏၵိယႏုိင္ငံသုိ႕ လမ္း ေၾကာင္း ႏွစ္ခု မွ ၀င္ေရာက္ လာၾကသည္။ အိႏၵိယအစုိးရမွ မီဇုိရမ္ျပည္နယ္ ဆုိင္ဟား ႏွင့္ က်န္ဖုိင္ ၿမိဳ႕မ်ားတြင္ ဒုကၡ သည္ စခန္းဖြင့္ လွစ္ေနရာခ်ထားေပးခဲ့သည္။ အဆုိပါ မ်ဳိးခ်စ္လူငယ္မ်ားသည္ အမ်ဳိးသား လႈပ္ရွားမႈျပဳလုပ္ရန္ ျမန္မာႏုိင္ ငံဒီမုိကရက္တစ္ တပ္ဦး ( အေနာက္ဖက္ျခမ္း) Burma Democratic Front, Western ကုိ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကသည္။


ထုိ႕ေနာက္ ခ်င္းအမ်ဳိးသား တပ္ဦးေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ေဆြးေႏြးမႈျပဳလုပ္ကာ ၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ဇႏၷ၀ါရီ လတြင္ ဘီဒီအက္ဖ္အား ဖ်က္ သိမ္းၿပီး ခ်င္းအမ်ဳိး သားတပ္ဦးသုိ႕ ပူးေပါင္းခဲ့ၾကသည္။
၁၉၈၉ ခုႏွစ္ မတ္လတြင္ တပ္ဖြဲ႕၀င္တခ်ဳိ႕သည္ ေကအုိင္အုိထံ စစ္ပညာသင္ယူရန္ႏွင့္ တပ္ဖြဲ႕၀င္တခ်ဳိ႕သည္ ႏုိ၀င္ဘာလ တြင္ဘဂၤလားေဒရွ္႕ႏုိင္ငံသုိ႕ စစ္ပညာသင္ယူရန္ႏွင့္ ေျခကုပ္စခန္း ရွာေဖြတည္ေဆာက္ရန္ အသီးသီး ထြက္ခြါသြားၾကသည္။ သုိ႕ျဖင့္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားတပ္မေတာ္ Chin National Army ေမြးဖြားလာခဲ့သည္။

၁၉၈၉ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္တပ္ဦးအတြင္း စိတ္၀မ္းကြဲမႈ ျဖစ္ပြားကာ ပူး ႏုိးထန္ကပ္ ဦးေဆာင္ေသာ စီအဲန္အက္ဖ္ ႏွင့္ ပူး တ်ာလ္ခါလ္ ဦးေဆာင္ေသာ စီအဲန္အက္ဖ္ဟု ႏွစ္ဖြဲ႕ကြဲသြားခဲ့သည္။ အမ်ားစုသည္ ပူး ႏုိးထန္ကပ္ အား ေထာက္ခံခဲ့ ၾကသည္။ ပူး တ်ာလ္ခါလ္ ဦးေဆာင္ေသာ စီအဲန္အက္ဖ္အဖြဲ႕သည္ ခ်င္းလြတ္ေျမာက္ေရး ေကာင္စီအျဖစ္ လႈပ္ရွားမႈျပဳ လုပ္ခဲ့သည္။ ခ်င္းလြတ္ေျမာက္ေရးေကာင္စီကုိ ပူး ရုိဇထန္းမွ ဦးေဆာင္ခဲ့ၿပီး ယခုအခါ ေမွးမွိန္သြား ခဲ့ၿပီးျဖစ္သည္။

ဥကၠဌ ပူး ႏုိးထန္ကပ္သည္ ပါတီစည္းကမ္း ခ်ဳိးေဖာက္မႈေၾကာင့္ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ဒီဇင္ဘာ (၉)ရက္ေန႕တြင္ ဖယ္ရွား ျခင္းခံရသည္။ ေရာ္ဂ်ာ အက္ဖ္ ဗ်က္လ်န္ထန္ Roger F. Biak Lian Thang ဦးေဆာင္ေသာ အမ်ဳိးသားလုံျခဳံေရး အေရးေပၚေကာ္မီတီက ပါတီတာ ၀န္ အရပ္ရပ္ကုိ ဆက္လက္ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။
၁၉၉၃ ခုႏွစ္ ဇြန္လ (၉)ရက္ေန႕မွ စတင္က်င္းပေသာ ခ်င္းအမ်ဳိးသားတပ္ဦး၏ ပထမအၾကိမ္ ပါတီညီလာခံက ေရာ္ဂ်ာ အက္ဖ္ဗ်က္လ်န္ထန္း အား ဥကၠဌအျဖစ္၄င္း၊ ဒုတိယဥကၠဌအျဖစ္ ေသာမတ္(စ) ထန္ႏုိး (Thosmas Thang Nou) အား ဒုတိယဥကၠဌအျဖစ္၄င္း၊ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ဘင္ဂ်မင္သူရိန္ Benjamin TuRing အား၄င္း ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾက သည္။ ထုိႏွစ္ ၾသဂုတ္လမွ ျပည္သူအတြင္း စည္းရုံးေရးက်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကၿပီး စစ္ဆင္ေရးမ်ား တခုၿပီးတခု ဆင္ႏြဲ႕လာ ခဲ့ၾကသည္။

၁၉၉၅ ခုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၂၂) ရက္ေန႕တြင္ က်င္းပေသာ ပထမအၾကီညီလာခံသက္တမ္း၊ တတိယအၾကိမ္ ဗဟုိေကာ္ မီတီ အစည္းအေ၀းက ဥကၠဌ ေရာ္ဂ်ာ ဗ်က္လ်န္ထန္၏ ဥကၠဌမွ ႏႈတ္ထြက္လြာတင္သြင္းမႈကုိ အတည္ျပဳေပးခဲ့ၿပီး ဖြဲ႕စည္းပုံ အရ ေသာမတ္(စ) ထန္ႏုိးသည္ ဥကၠဌ ေနရာကုိ တာ၀န္ယူခဲ့သည္။

၁၉၉၇ ခုႏွစ္ ဇြန္လ (၂၀) ရက္ေန႕မွ ဇူလုိင္လ (၈) ရက္ေန႕အထိ ဒုတိယအၾကိမ္ပါတီညီလာခံကုိ ၀ိတုိရိယစခန္းတြင္ က်င္းပခဲ့သည္။ ဥကၠဌအျဖစ္ ပူး ေသာမတ္(စ) ထန္ႏုိး၊ ဒုတိယဥကၠဌအျဖစ္ ဇင္က်ဳံး၊ အေထြအေထြအတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ဘင္ဂ်မင္သူရိန္၊ တြဲဖက္အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ခြါအုပ္လ်န္တုိ႕အားေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကသည္။

ခ်င္းအမ်ဳိးသားတပ္မေတာ္၏ ပထမဆုံးအၾကိမ္တပ္မွဴးညီလာခံကုိ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ေအာက္တုိဘာလ (၁၅) ရက္ေန႕တြင္ ၀ိတုိ ရိယ စခန္းတြင္ က်င္းပခဲ့ရာ တပ္ဦး၏ လမ္းညြန္မႈကုိ ဦးထိပ္ထားကာ အမ်ဳိးသားလြတ္ေျမာက္ေရးေအာင္ပြဲခံ သည္အထိ ဒူးမေထာက္၊လက္မေျမွာက္စတမ္း တုိက္ပြဲ၀င္ရန္ သံဓိဌာန္ ခ်မွတ္ခဲ့ၾကသည္။

ခ်င္းအမ်ဳိးသားတပ္ဦး၏ တတိယအၾကီမ္ပါတီညီလာခံကုိ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္ ႏုိ၀င္ဘာလအတြင္းက်င္းပရာ ဥကၠဌအျဖစ္ ပူး ေသာမတ္(စ) ထန္ႏုိး၊ ဒုတိယဥကၠဌအျဖစ္ဇင္က်ဳံး၊ အေထြေထြအတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ထန္ယဲန္း၊ တြဲဖက္အေထြေထြ အတြင္း ေရးမွဴးအျဖစ္ ေဒါက္တာေရြခါးတုိ႕အား ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကသည္။
၂၀၀၅ ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယ -ျမန္မာႏွစ္ႏုိင္ငံ ပူးတြဲ စစ္ဆင္ေရးေၾကာင့္ ၀ိတုိရိယစခန္းက်ဆုံးခဲ့ၿပီးေနာက္ ခ်င္းအမ်ဳိးသားတပ္မ ေတာ္သည္ အိႏၵိယ – ျမန္မာနယ္စပ္ တေလွ်ာက္တြင္ေျပာက္က်ား စခန္းမ်ား တည္ေဆာက္ၿပီး ဆက္လက္ လႈပ္ရွားေနခဲ့ သည္။

ခ်င္းအမ်ဳိးသားတပ္ဦး၏ စတုတၳအၾကိမ္ပါတီညီလာခံကုိ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ဘာလအတြင္း အိႏၵိယ- ျမန္မာနယ္စပ္ တ ေနရာ တြင္က်င္းပခဲ့ရာ ဥကၠဌအျဖစ္ ဇင္က်ဳံး၊ ဥကၠဌ (၁) အျဖစ္ ေသာမတ္(စ) ထန္ႏုိး၊ ဥကၠဌ (၂) အျဖစ္ ထန္ယဲန္း၊ အေထြ ေထြအတြင္းေရးမွဴးအျဖစ္ ေပါလ္စမစ္၊ အတြင္းေရးမွဴး (၁)အျဖစ္ ေဒါက္တာေရြခါး၊ အတြင္းေရးမွဴး (၂) အျဖစ္ အိပ္ခ်္စီ ရာလ္ႏွင္း တုိ႕အား ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကသည္။
ခ်င္းအမ်ဳိးသားတပ္ဦးသည္ အမ်ဳိးသားျပည္နယ္မ်ားကုိ အေျခခံေသာ ဖက္ဒေရျပည္ေထာင္စု တည္ေထာင္ေရး၊ ကုိယ့္ၾကမၼာကုိယ္ဖန္တီးခြင့္ျပန္လည္ရရွိေရး ရည္မွန္းခ်က္ျဖင့္ ယေန႕ အထိ ေတာ္လွန္တုိက္ပြဲ၀င္ေနဆဲျဖစ္သည္။

ခ်င္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ပင္လုံစာခ်ဳပ္အားျဖင့္ ၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္နယ္ခ်ဲ႕ၿဗိတိသွ်လက္ေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္ခဲ့ၾကေသာ္လည္း ဗမာလူမ်ဳိးၾကီး ၀ါဒီတစု၏ အုပ္ခ်ဳပ္မႈလက္ေအာက္သုိ႕ က်ေရာက္ျပန္ေသေၾကာင့္ စစ္ေရး၊ ႏုိင္ငံေရးနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ေတာ္ လွန္တုိက္ပြဲမ်ားဆက္လက္ ၀င္ခဲ့ၾက သည္။


မွတ္ခ်က္။ ေခါနုသြမ္ သတင္း မွ တိုက္ရိုက္ယူသည္။

Read More
Tawlreltu - on Thursday, October 27, 2011
0 comments
categories: | | edit post

by Salai Biak Lian Sang 

Life Insurance kawng hi Life insurance azuar mi 'Agent' ka si lo nain thilbiapi si tiah ka hmuh i, ka theih hngalh tawk vun ttial ka duh. Life insurance athatnak, a biapinak heh ka chim ah hin pumpak hlawknak pakhat hmanh ka hmu lo. Nain, US um mi kan miphun dihlak nih Life insurance kan herh tuk hring hran. Mah hi kan hmuh khawh lo ah cun, US ah kum 10 rak um cia zong hlei hlah, Degree vei can ngei cang mi zong hlei hlah, mitcaw kan lo ko lai. US ram ah cun, khua a hmu kho deuh mi nih cun Life insurance lo in khuasak an ngamh bak ti lo, i a ho paoh Life insurance in cawk dih asi. Vawlei cung ah mifim bik miphun Scientist le Raltuknak lei a thiam bikmi minung a chuak mi hi Israel miphun an si. Pathian minung zong an si. An fimkhunnak cu, Israel miphun a si mi paoh nih Life Insurance an i ngei dih tihi a si. 

Life insurance timi cu zeidah si ti kan theih dih cio ko hna lai. Vun chim than sih law, afawinak in, minung pakhat kan thih tikah 'Ibulnak' phaisa a si. Lai holh in 'Ibulnak' tihi a dik ko rua ka ti. US ram i phaisa ai khawng cuahmah mi Company pakhat nih ngaihchiatnak a tong mi innchung khar kha 'Bulnak' Ruakhumnak caah Phaisa thawngkhat si lo, thawnghra si lo. US in "Ting nga 500,000" tibantuk bulnak pek mikhi Life insurance kan ti mi cu a si. Bulnak phaisa tamdeuh hmuh duh mi nih thlakhat ah phaisa tamdeuh a chuah. Biana ah thlakhat ah $50 man lengmang Life insurance ai cawk mi a thihtik ah US$150000- 200,000 renglo tiang hi a thihtakmi chung le caah a roh tak khawh hna.

Minung pakhat kan nunkhua hi Pathian nih nunkhua saunak a pek mi hna hi 90 leng an nung i, abuaktlak in minung hi 85 kum hi kan nung ti si, tuchan ah cun. Nikhat khat cu athi dingmi lawngte kan si. Kum no te zong nih, thihlohnak hi zeitik caan paoh ah kantawn khawh mi a si. Minung nunnak cu Pathian kutcung lawng ah um fom cu.  

Pathian zangfahnak in Chin State timi uktu thalo hna kut in US ram ah kan rak phan hna. Mah tik ah hin, an nunphung tha mi tampi hi i lak i, an mah he tha tein khuasak tti ding zong hi kan rian  asi. "Integrated" kan si a hau. An sin ah i cawhkalh kan hau hrim. Ziah? Kan i cawhkalh lo tik ah, Lai lei khuasak in tlahuar kan um tik ah, US cozah retheih kan pek, pawngkam minung retheih kan pek. Life insurance hi an nunphung pakhat asi. Car insurance, health insurance tbk hna hi an nunphung si hlei ah tu cu an Zulhphung le Nawlbia "Constitutional Law" hrim hrim ah an chiah chih cang.

Bia asau lai, Life insurance ilaknak ding caah khawi ka ah lak ah dah a tha bik lai? Riantuannak ah company nih pek mi Life insurance program a um, Bank nih offer mi Life insurance a um, Agent nih zuar mi Life insurance a um, adang dang company nih zuar mi zong a um. Zei dah kan i thim kun lai? Atha bik timi kha mah tein i thim ding si.

US ram "Raintuantu hna caah sermi Upadi" Labor Law ah hin, company caah puitling riantuan tu paoh paoh nih a hmuh tawk covo a co dih lai, tihi aa tel. Cu 'covo' hna ah cun "Health insurance phunphun le Life insurance" timi a hna aa tel. Health insurance hi riantuan tunih phaisa chuah in i cawk a si. Life insurance an pek mi hi "I khawn den ruang i, accident ruang i, thih loh" sual ah tiah abuaktlak in company hna nih "US$20000-40000" hrawng hi aman pek hau lo in an chiah piak hna. Company pakhat le khat ai lo cio lo, tamdeuh zong an um kho, mah nih phaisa thawh chap i tamdeuh cawk khawh mi zong cu a um ve. Theih ding mi, ralrin ding mi cu "Accidental Dead" timi ikhawnden ruang ah acang mi pamnak lawng kha an bulkhawh tihi theih ding. 

Bank nih an zuar mi Life insurance hi a man afawi ngai thlakhat ah $10 -$15 lawng si i, $100000 -200000 tiang hmuh khawh ding a si. Ee khah! i ral rin ding a um rih. Bank hna hi Accident in apam mi lawng an bul ve thotho. Zawtnak hi a paam mi, ruahlo piin thihloh a tong mi, an hmu kho lo. 

Agent nih zuar mi hi teh? Aphun phun a um, Agent zuar mi atam u hi Accident he dent lo he, zei ti ruang i thihloh paoh ah bulnak phaisa hi pekthan si. Life insurance cawk tik ah Agent sin ah thatein hal ding mi cu, accident ca lawng maw si? Zei ti hi kherhhlek cikcek ding. Laimi ah Agent an um pah hna i, kan mah pumpak hrim hrim in tha tein hlathlai kan hau. Agent hna cung zong ah kani lawm ngai awk a si. Phaisa an hmuh mi le, a caan pek i miphun caah an ttuan mi hi ai keih lo. An sung. Midang zawn a ruat taktak mi lawng nih a caan an pek khawh. Mah hi thiltha a si hih, tuah! tiah rak chimh mi khi asi.

Life insurance ngeihkhawh rih lo mi nih, arauh hlan ah i ngeih khawh cio ding in heh tiah izuam a hau. Khat lei ah Life insurance caah aman tamtuk kan pek sual maw ti zong hi ruahchih lengmangahau fawn. Aman tlawmtung, atha tungmi Life insurance cu rian a ngei mi paoh nih ngeih ahau hrim ko.

Kan ruahnak a bimi i thlen dih kan hau i, vawlei cung kan nun ding kum 100 ca tiang planning ngeih cia khawh asi.

Kei mahnak in athei deuh mi tampi an um ko lai. Life insurance Agent hna zong an um hna. Abiapinak hi tampi nan theih cio cang lai dah, nan tuah rih lo mi tu a si kho men. US ram ah kan miphun kan i tlum chin chin ding caah ka vun ttial.

Read More
Tawlreltu - on Saturday, January 15, 2011
3 comments
categories: | | edit post

"Chin National Party will not do what the Chin people dislike" "Only the Chin leaders would be for the Chin people" Pu Zo Zam. Candidate MP are as follow;
1. Falam - Thian Uk Thang (Nge Nge)
2. Hakha - Pu Ngun Maung
3. Thantlang - Pi Za Tlem (MP), Sayagyi Thang Thai (Amyothar Hlutdaw)
4. Kanpatlet - Pu Ling Kee
5. Mindat - Pu Phway Aa
6. Tedim - Dr. Kam Cin Dal

Vote Them!....................."Lai miphun caah CNP! Vote rak kan pe cio uh!" CNP.


Lairam Caah Chin National Party

Read More
Tawlreltu - on Sunday, October 17, 2010
0 comments
categories: | | edit post

Zu le Mizoram: Laldenga hmuhning le Chin miphun
( Khapding a si lo: Doh ding a si)

By: Salai Van Lian Thang

Lai minih internet biaruahnak ah 'ZU' kong voi tamnawn ceih a si cang. Naite Feb 2010 ah Bangkok ah pumhkhomhnak a ngei kho ramkip Laimi mifimthiam hna nih 'Zu' cu kan miphun a kan hrawktu ralnganbik pakhat ah an pawm. Tha tein an purhdah hnuah chim dawh in a lang. Than Tlang ah an khap. CNF zongnih an khap theo. Lai Tlang hmun dang zongah khap duhnak a fak. Lairam Cozah thar nih buaipi ngaimi biahnok a si lai cu hi nih a kan fianh chung cang. Rampumpi zalonnak a um chinchin tikah buaipi ngaimi biatung a si ko lai i, 'Zu' kongkau ah Biaknak le Cozah, Biaknak le mirunnphu hna biahmuhthiam a har ngai te ding a lo.

Mizoram hi State puitling a hmuhnak kum (20) hlei a si cang i kan nunphung le kalphung aa khat dih ngot caah democracy zalonnak an hmuhhnu an ton cuahmah mi harsatnak pawl khi Chin miphun zongnih kan ton ve te ko hna lai. Zu kong kan buai lai, ramrian kong kan buai lai, zungrian kong kan buai lai, lothlawh kong kan buai lai, ramri kong kan buai hna lai, khuafonh kong kan buai lai, buailulh in kan hnok ngaingai caan a phan te lai. Cucu a ram minih kan ram kha kan mah duhning muisam keng tein remhthan/siamthan kan duh caah a si i hrialawk a tha theng lo mi an si ko hna.

Mizoram nih 'Zu' kong an buaipi ning hi kan miphun caah ruah awk tha tete an um len. Khap le khap lo kongah mi fimthiam can saupi an i sii, an i thua. Bia fakfak tiang zong an hmang. Tadinca in ca an i chuah hnawh. Miruunphu bukhat le bukhat an i do. Biaknak le Cozah bia an i al, khuaci an muihnik deng lengmang kha a rak si. Cu vialte biacuhnak phichuak cu 'Zu' khap burnak phung 'The Mizoram Liqour Total Prohibition Act 1995' Mizoram Lairelnak Sangbik a simi Mizoram Legislative Assembly pi nih a hun fehter i, a hun ser mi hi a si. 2010 kan Mizoram Cozah thar nih Law Commission an dirh, cu phung cu an zoh than, kan upadii hi 'a hrang tuk, midang state nih kan hmu hna seh law, 'draconian law' an kan ti piak phah lai, zaangfahnak le theihtheinak pel te hmanh pei a ngeih lo hi, misur hang hna a khap loh, misur hang nakin alcohol a tlawm deuh mi 'Beer' hna hi cu a khap ding a si lo' tiah biatung an dirh. Biaknak lei le mirunnphu pawl an ceihpi hna. Sihmanhsehlaw, cu upadii hrawhthan cu chim lo, remhthan zong naisai hohmanh nih an duh lo. 20th Feb 1997 in Mizoram ah MLTP Act cu a nung i tuchun tiang khi hman a si. Kum (13) a kal cang. MLTP Act nih Zu zuar, Zu phorh, Zu ser, Zu chiah/neih, Zudin, a khap dih. Mizoram pem Lai minih riansang deuh kan tuan khawh lo caah cu phung cu kan buar bik, kan pah bik, tiah an chim lengmang theo. Sihmanhsehlaw, cu upadii nih Lai, Mara, Chakma Autonomous Distict Council (3) a huap loh. Mizoram a ummi arm forces pawl rawleinak hmun hna an canteens le messes hna ah a khap loh. Cucu Than Tlang ah biaknak lei nih an khap, Ralkap/ Police nih an zuar than bantuk in, Mizoram ah MLTP Act a tlolh theo tonnak pakhat cu upadii nih a huap lo mi hmunhma in Zu cawkawk/ din awk a chuak than tung mi hi a si. Zu man tucu vantiang in an hauh ve, nain a ding duhcu an ding kho thiamthiam.


Zu khapnak phung tuanchuaktu le tlamtlintertu (Law enforchment) ah Cozah nih 'Excise and Narcotic Department' pakhat an dirh. Cabinet Vuanci pakhat nih a zohpi hna i, cu tangah Zipeng commissioner pakhat nih a hruai hna. Budget tawmnawn an tuk, officer tampi, staff tampi he zung an thu, hehtiah an cawl. Zu ding an tlaih hna, zu zuar an hrem hna, zu phor dan an tat hna, zu ser thong an thlak hna i, Mizoram luhchuahnak hauka le kutka kipah zuphor an bawh hna i check lengmang, tlaih lengmang a si.Mizoram ah huham a ngei ngaimi 'Central Young Mizoram Association' nih Cozah cu a bomh. Zu cu fak ngai in an khap ti, i tuk i hremnak a fah caah, i thah i nawn sualnak tiang a chuaksual pah lengmang theo. Bu huham ngei ngai an si caah tazacuai thiam lo in, cuticun bia a dai thai lengmang theo. Cheukhat nih 'Licence to kill' maw nan i pek tiah, i sawi le i doh a um peng. Kum (13) leng kal hnuah, cheukhat nih 'Zu khap cu a hlawhcham diam, kum (10) hman cang mi a hlawhtling lomi upadii cu zohthan a herh cang' tiah biatung thar an dirh, cheukhat nih 'a hlawh a tling tuk' an ti ve thiamthiam. Biaelnak a dong kho lo. Sihmanhsehlaw, Zu khap ruangah sualnak rate 'crime rate' cu tangpi ah fak ngaiin a tla thluahmah ve ko ti cu Cozah kum dih report ah a lang lengmang ve. Sihmanhsehlaw, Zu a har tikah Mino tampi nih ritnak sichunh, sidin in an tang than i, mino tampi an nunnak a liam ziahmah. Rank sangsang, Vuanci pipi, Officer lianlian fa le an tam khun. Hi lam hi kan Chin miphun zong nih hmailei kan zulh te lai lo ti khawh cu a si lo. Khuaruah har ngai a si mi cu, Zu khapnak phung nih, milian pipi, officer pipi, a khong a deng hna lo. Misi faktete, santlai lo tete, mi derthawm tete tu thonginn a phanhter, biaceih zung a phanhter theu hna. Cun khat lei ve ah, Eiruk khapnak (Anti-Corruption Law) upadii nih misifak tete, santlai lo tete, a khong a deng ve hawi hna lo i, Officer pipi, milian pipi tucu, biaceih zung a phanhter, thonginn a phanter, upadii ah an i awk lengmang theo hawi. Lingtalet in thil a um. Cucaah mirum pipi, officer lianpipi zong 'Zu' khapnak nih huap ve hna seh, tlai bak ve hna uh, upadii cungah hohmanh kan um kho lo, tiah misifak deuh hna nih, Cozah ah zual an kawh theu i, buailulh in an caan an hmang.

Kan nih zong Zu a that le that lo kong i el len cu sullam ngei lo a si i, zeitindah hlawhtling tein kan doh/hrial khawh deuh lai titu ruah a hau mi cu kan si. Zu nih mi pumrua thatha, mifim mithiam fawite in an lu a kan lak piak, innchungkhar phaisa a ei, inchungkhar a hrawh, mithah lainawn a tamter, mi rualban lo, ngaktah, lakfa, sifak a chuahter, nuhmei pahmei a chuahter, ngandamnak a hrawh pinah kan nunzia a niamter i, mi phundang mit ah 'uncilvilized people' tiah zohtlak lo in rang taktak in a kan kalpi pengtu pakhat cu 'Zu' hi a rak si ton. Din zia thiam ti i, hnuah luanlak in din, ngandamnak ca ti i, ngamdam cu chim lo, thi lak in dinnak ah a kan hruaipeng theo ko. Cucaah kan Biaknak lei mifimthiam hna nih kan miphun ralnganbik tiah an puh mi hi a si cang ko rua. Laimi nunphung le 'ZU' hun pehtlaihter ko dingcu kan duh hrimhrim lo. Zu dingmi miphun ti cu kan huat ngai ko nain Zu cu kan miphun chungah ai ciahnak a thuktuk cang ticu elkhawh a si lo. Zu an kan dohpinak cu Siangbawi te chan in a rak si cang. Purpit ah a phunphun in kan i cawnpiak, innchungkhar ah a phunphun in kan i chimhrin i, 'hrai chungah sen hirhiar in a um mi zu khi va zoh hlah' timi Bibal ca cangzong khuaza lamkam ah kan tar len ko hna. Sihmanhsehlaw a phichuak cu kum tampi kan kal hnu zongah tuchun nitiang kan Miphun ralnganbik a si thiamthiam rih ko mi hi kan i ruah cio ngaingai cu a hau cang. Cucaah Zu hi kan miphun nih zeiti muisam in dah kan hmuh lai i, kan kalpi hna lai? Mizoram pungsan in maw khap tholh in kan khap ve lai i, kan buaipi ve lai, ceihtha kan si ko hna i, kan fian cio lo cun kan buai peng ko lai.


Cucaah Mizoram miphun nih kan pa an timi Pu Laldenga, khalio Mizoram Vuancichok nih July 25, 1988 ah 'Zu' kong Mizoram mipi hmaiah a chimmi, leidai tangah phum si cang ko hmanh sehlaw, kum (20) a liam cang hnu zongah Mizoram mipi thinlung ah a nung peng rih mi a bia, Zu kong buai caan poahpoah ah tadinca hna zongnih a thar in an chuah duh rih pengmi a hmurka, ka hun langhter duh. Pu Laldengah nih:

'Zu hi kan miphun ral a si lo, kan hawikom zong a si pek lo. Zu hi thiltha zong a si lo.Thilchia zong a si pek lo, ka hmai i tikik hi la ning law, zu ah ruatning law, cu ruangah kan miphun ral cu a si lai lo ti ko uh? Kan hawi zong a si lo. Cucaah khua kan ruahning ahhi fimkhur ngaingai kan hau. Thil pakhat te khi a si ve ko, zeidang a si lo. Zu a thatnak le a chiatnakkong, kan ral a si le si lo kong, kan hawikom a si le si lo kong cu, kan i pehtlaih dan cio tu in a si. Zeitin ruahnak men ruangah a si lo ning pipi in kan chim kan chim lengmang mi hi tih a nung ngai in ka hmuh. Cucaah a biapibik mi cu kan i pehtlaihnak hi a si ton ko.Zu hi kan buaipi lo, kan ram ah zu a buaipi mi hna hi kan buaipi tu a si.Zu buaipimi mi tlawmte an um, cu hna cu hehtiah kan buaipi len in a lang.Zu cu a mah tein a chia lo, a mah tein a tha fawn lo. Tahchunhnak ah Pu Zoramthanga hi a tep zong a tep bak lo mi a si hnga i, hun rii thut taktak tuah seh law, zu kha a dik lo mi a si lo, Pu Zoramthanga kha a dik lo mi cu a si, zu a ri ve lo mi Pu Zamawia nih cun zeihmanh ah a rel theng lai lo. Cun 'Zu' muisam kan hmuhthiambik nak dingah, tahchunhnak ah nu pakhat nih nau hngakchia a um pi hnga i, cu hngakchia cu a lenkual nakah a tlu i, lungah ai khawng deng sual hnga, a nu nih hngakchia a lung a damnak ding caah lung kha, na sual tuk ai tiah a va bengh hnga i, hlonh diam uh sih, na sual tuk ai, tiah, a va hlonh diam hnga, cu bantuk cun Pu Zoramthanga ai vai i khon den ruang ahkhan, ai hlonh diam ko uh sih, kan ti lai i kan hlonh diam kun lai maw? Puitling lutput he khua kan tuak deuh ding tu a si lai lo maw? Lung kan velh ruang ahkhan hngakchia kha a tlu than hawi lai lo, tinak zong a si pek lo i, cun kan hlonh cawk fawn tung hna lai lo. Curuangah hngakchia a tluk lo ding tu kha khua kan ruah deuh ding cu a hau mi a si. Kan huat lo ding kha kan huat ton i, lungtum kha hua lo in hngakchia tukha a tluksual lo dingah kan cawnpiak deuh ding tu a biapi deuhmi cu a si. Huattlai mi cu a zu kha a si lo, a rit ruangah thil a tuahsual mi Pu Zoramthanga kha a si. Kan ram nih thil kan zohthiam hi a biapi ngaingai. Hihi zu a tha ti phun in ka chim uar mi a si lo, a si ning taktak kha ka chim mi a si. Kan ram nih, hngakchia bantuk si lo in, a sining taktakin kan i zohthiam a hau. Cun kan manifesto cathanh ah social reformation kan ti i, zuk le hmom tlawmter kan ti ko na in khua kan ruahning sersiam a hau i zatlung nun kan sersiam lo ahcun, vawlei civillization thanchonak nih a hun chuahpi mi ah hin, kan fimkhur thiam dingin a lang lo. Vawlei a hun thanchonak nih a tha le a chia hi a hun chuahpi hna i, kan cuanh veve ningah, Cozah mit in zohning aa dang, Biaknak mit in kan cuanh ning aa dang ve. Kan nunphung ah hin kan ruahnak diktak chimngam lo, Pathian kan zumhning zong kan zumhning tak chim ngam lo, a thianghlim deuh tiah langhduhnak men te hna, minih Pathian bia a ngaih ka ti hna seh, tibantuk ruang menmen te hna, Pathian bia ngaihtung lo i, biakinn panhmi kan tam ngai ko. Cun Zu kan duh lo kan tinak zongah hin mi dangnih a thianghlim kan ti hna seh, ti ruang te hna men ah, tam deuh cu kan si. Nain zu duh lo mi taktak cu kan ram ah hin biaknak ruangah tlawmpal cu an um. Nain za ah pakul long an si. Za ah sawmriat cu minih a thianghlim ka ti hna seh, ti ruang men te hna an si. Zu hi kan buaipi lo, zu a buaipi mi mitlawmte hi kan buaipi mi a si.Mi thianghlim siduh in kan i buaipi a tambik. Cu ruangah zu hi buaipi tlak in ka hmu lo, a buaipi mi kan buaipi sawhsawh a si ko' tiah Pu Laldenga nihcun a liamcia kum (20) ah Mizoram mipi a rak chimhhrin hna. ( http://zozamweeklynews.blogspot.com/2009/07/zu-chungchanga-laldenga-ngaihdan.html)

Hi a cunglei biachim nih 'Zu' an buaipi a fahning kha a kan chimh. Mipi nih an hmuhthiam nakhnga rak chim hmanhsehlaw tu ni tiang an buaipi mi biahnokbik pakhat ah a cang peng ko. Zeitikdah an daihpi te lai chim khawh a si ti lo. Cozah thar a kaipoah ah zu khapnak na hrawh lai maw hrawh lo, ticu media pawl biahalnak nganbik a si theo i, mipi nih an theihduhbik a phi pakhat zong a si ton. Kan theih bantuk in US ram zong 'dry movement' tiah 1840s hronghrang in Biaknak lei thiamthiam nih, hehtiah an rak thok i, December 1917 ah ram pumpi ah zukhapnak upadii (Volstead Act) cu, Hluttaw innpi pahnih ah, an rak fehter. Kum 1919 ahcun State (48) chungah (36) nih an rak pawm. 1840s in 1933s hronghrang tiang, kum (90) chung local le state politics ramkhelnak ah biahnokbik, biabuaibik a rak si ve. Sihmanhsehlaw, US rampawng Maxico le Canada hrong khap a si lo tikah, an chuahpi, an luhpi thiamthiam ko i, umzia a rak ngei tuk lo. Cu tikah 1921 hrongin Siilei thiamsang (physicians) pawl nih zukhap upadii hrawhding rampumpi ah biatung an dirh, an cawl cang. Zukhap duh lo an pung thluahmah. Cutin Zukhap upadii cu khuapi deuh poahah a hung lar lo chin lengmang. Cuticun zu khapnak upadii ( Volstead Act) cu 5 December 1933 ah an hrawh than. Cutin kum (90) chung an rak buaipi ko. Cheukhat State nihcun an khap thiam. Missispipi nih kum 1907 tiang a khap i, Kansaas nih kum 1987 tiang leng zudin a khap ve. India ram Gujarat State zongah tutiang an khap. Cuticun 'Zu' cu rak buaipi cio a si ko i, Chin miphun zongnih kan buaipi peng ve mi hi a si ko.

Cucaah 'Zu' hi kan miphun caah a biapi mi thil ah maw kan ruah taktak lai, a biapi tuk lo mi thil ahdah kan ruah lai? Pu Laldenga nih buaipi tham a si lo, a timi hi, kan Chin miphun caah aa tlak ve hnga maw? Zu taktak hi kan buaipi mi si lo in, a buaipimi mi tlawmte tu kan buaipi hna a rak si ve sual maw? Mi dang nih a thianghlim tiah ka ti hna seh, ti ruang hnaah a buaipi mi cu kan si ve sual maw? Kan miphun nih zeitindah 'Zu' muisam kan hmuh lai a biapi ngaingai ve ko cang. Pu Laldengah nih 'Zu' cu a mah sual in a sual lo, a mah tha in a tha fawn lo, kan ral zong a si lo, kan hawi zong a si lo, thiltha zong a si lo, thil chia zong a si lo, 'thil' pakhat ve menmen khi a si ko i, a tongthamtu cungah, pumpak pakhat cio nih kan pehtlaih ning tu in aa hngat, buaipi tham a si lo, tiah a ti.

Cucaah 'Zu' cu vawlei cungah a rak um ve mi, thil pakhat a si ko i, Society pakhat, miphun pakhat nih kan hrial khawh lo dingmi 'thil' pakhat cu a si ko. Um hlah ti zong ah ai ti thiam lo i, khoi ka cun a rak um ve lengmang thiamthiam ko lai. Cucaah Zu hi kan miphun caah kan ralnganbik, kan miphun a kan hrawktubik tiah kan puh asi ahcun, kan Chin miphun chungah Biaknak le Cozah, Cozah le mirunnphu hna kan bia kan i funti thiam hmasat (consensus) a biapi ngaingai te lai. Aruang cu, Mizoram zongah, Lai Tlang zongah, US zongah, Biaknak nih an thokpi pengmi a si. Kan mah lei mit veve in cuanh lo in, vawlei thanchonak nih a hun kalpi duhmi a sining taktak in kan cuanh longah kan buaipi mi a zia lai i, kan tha a dam bik te lai. Cun kan Miphun nih kan khap seh kan ti ahcun, a khap ning (system) ruah ngaingai a hau i, Than Tlang nih an khap, Police nih an zuar than, Mizoram ah an khap, Ralkap sin cawk than a si, US ah an khap, Canada le Maxico in an luhpi than i, an tlolh theo lengmang bantuk kan si lo a biapi ngai te lai. Mi sifak thongah a khumh cuahmah i, mirum milian officer, a onh than tungmi dirhmun kan si ve sual lo a biapi ngai lai. .

Biadonghnak: Kan Chin miphun nih 'ZU' hi kan miphun a hrawktu kan ralnganbik a si ko tiah, kan ruah kan puh ko a si ah cun '' Zu cu a khap in khap phun a si lo, a doh in doh phun a si lai' tiah ka ruah. Mizoram thil sining nih a kan cawnpiakmi pakhat cu Zukhap thlolh in an khap tung, cawnpiaknak (public awarness and education program) bantuk a um than lo tikah, mino tampi sichunh siidin lei an i mer i an nunnak a liamthan lengmang. Cucaah khap thlolh in khapnak in zeitindah kan doh hna lai, cawnpiaknak phunsan in maw kan kalpi lai, ti bnatuk leihoih in a lamkawl ding a si i, phunglam kawl ding a si. Cu ti cun 'ZU' kong kan ceih vevek seh kan ti ahcun ceih tha a si i, mifimthiam deuh kan pa le zong nih, kan ral a si tiah kan pawm ah cun, an kan thokpi caan a za ngai ngai cang.

Read More
Tawlreltu - on Sunday, July 18, 2010
0 comments
categories: | | edit post

Round of 16 Matches

DateTimeMatchStadium
26/0610.00 am1A vs. 2BPort Elizabeth - Nelson Mandela BayHotels in Port Elizabeth
26/062.30 pm1C vs. 2DRustenburg - Royal BafokegenHotels in Rustenburg
27/0610.00 am1D vs. 2CMangaung/Bloemfontein - Free StateHotels in Mangaung/Bloemfontein
27/062.30 pm1B vs. 2AJohannesburg - Soccer CityHotels in Johannesburg
28/062.30 pm1G vs. 2HJohannesburg - Ellis ParkHotels in Johannesburg
28/062.30 pm1E vs. 2FDurban - Moses Mabhida StadiumHotels in Durban
29/0610.00 am1F vs. 2ETshwane/Pretoria - Loftus VersfeldHotels in Tshwane/Pretoria
29/062.30 pm1H vs. 2GCape Town - Green PointHotels in Cape Town

Quarter Finals

DateTimeMatchStadium
02/0710.00 am5 vs. 7(C)Port Elizabeth - Nelson Mandela BayHotels in Port Elizabeth
02/072.30 pm1 vs. 3(A)Johannesburg - Soccer CityHotels in Johannesburg
03/0710.00 am2 vs. 4(B)Cape Town - Green PointHotels in Cape Town
03/072.30 pm6 vs. 8(D)Johannesburg - Ellis ParkHotels in Johannesburg

Semi Finals

DateTimeMatchStadium
06/072.30 pmA vs. C(1)Cape Town - Green PointHotels in Cape Town
07/072.30 pmB vs. D(2)Durban - Moses Mabhida StadiumHotels in Durban

3rd Place Match

DateTimeMatchStadium
10/072.30 pmLoser 1 vs. Loser 2Port Elizabeth - Nelson Mandela BayHotels in Port Elizabeth

Finals

DateTimeMatchStadium
11/072.30 pmWinner 1 vs. Winner 2Johannesburg - Soccer CityHotels in Johannesburg

Read More
Tawlreltu - on Friday, June 18, 2010
0 comments
categories: | | edit post