collected by Salai Biak Lian Sang

Pre-Colony Period, Anglo - Chin War

1800 - 1870 - Chinland was peaceful and quiet, thus practicing feudal chief ruling system even though cruel slavery was avoided by their conscience. In these years, new villages were established by the descendents of chiefs.

1871 - British established tea plantations in the Chin territory on Indian border. The Chin people on the western side therefore raided the British tea planters accusing them intruding into the Chin territory. The Chin captures a little young girl the age of five by the name Mary Wincherster who was left behind by adult tea planters as they all ran away from the raid.

1871-72 - The British invaded the western Chinland, rescued the little girl and returned to India.

1885 - The British administrators in India who also ruled Burma since 1885 declared war to invade the whole Chin country in synchronization on both sides from Burma and India.

1888 - The British from Burma tried to negotiate with the Chin rulers to let them construct land route from British Burma to British India through the Chin country. The Chin native rulers refused the proposal. The British negotiators then fired guns behind the Chin negotiators to show threat to them when they left. The Chin negotiators took it as an insult and were preparing war against the British to drive them out from the Chinland vicinity. The British knew that the Chins were preparing for war.

On February 20 1888, a British force entered into Chin territory from Bengladesh but they were attacked and annihilated by the Chins who were patrolling the bordering areas. It was a remarkable patriotic action against the invasion of other nation.

May 1888 - Before they were fully ready for the war, the British invaded the Chin territory in The Chin resistant battle against the invading British forces were so fierce that a British Surgeon Major Lequesne was awarded Victoria Cross (VC) after the war as he treated dead and wounded soldiers though he was himself wounded in a battle with the Chin resistant force. Thus the north eastern tip of the Chin territory was occupied by the British force.

1889 - The British used the Nepalese Battalions, the best fighting force of the whole British India, and started invasion of the Chinland from three fronts Assam, Bengal and Burma since October, 1889. The Capital towns such as Falam, Tedim and Hakha were occupied in 1890.

1892- Madras Military Commander In chief, Two Secretaries to Government of British India Foreign and military Departments and Quarter Master General in India held a conference known as 'Chin-Lushai Conference' at Fort William/Calcutta on January 29, 1892 on the future of the occupied Chin territories.

British Colony Period (1896 - 1948)

1896 - Chin Hills Regulations 1896 was regulated and The Chinland was declared to be a part of the British Empire when the Chin Hills Regulations 1896 was adopted by the Governor General of India in Council on August 13, 1896.

1898 - The pioneer protestant missionary couple from American Baptist Mission arrived to Chin Hills and spread introduced the protestant Christianity and a new civilization to the Chin people.

1900 - 1942 Many Chin men joined the British army and thus became one of the strongest Battalion in British Burma Arm Force named Chin Hills Battalion.

1927 - The British then kept on occupying the rest of the territories till the whole territory was totally under British control in 1927. The Chinland was thus ruled in the British Empire as Naga Hills District and Lushai Hills District under the governor of Assam, India, the Chin Hills District under the Governor of Burma and the remaining part under the Governor of Bengal in Chittagaung Hills District India previously and now in Bangladesh with the Chin Hills Regulation from 1896 till 1947.

This Chinland territory, ruled under the Chin Hills Regulation 1896 in four separate districts under three governors, was planned to be carved out to make it as a province under a British governor under the Crown Colony Scheme even after WWII in 1945-1946.

Chins' struggle for Liberation period (1928 - 1947)

1928 - Chin Hills Union Organization was born on 20 February 1928 at Hlingzung (Mahtungnu village) in Mindat Township. The founding father of the organization were U Law Ha Hing Thang(Chairman).

1932 - The first general meeting of Chin Hills Union Organization was held successfully at Ware village on 29 September 1932.

1933 - The Chin National Union (CNU) was formed by the Chin patriots and demanded Independent Chinland from British-Burma government in Rangoon. In 1933 the Chin Union led by U Wanthu Maung and Thakhin Aung Min demanded the autonomy of Chinland to the British Governor of Burma.

1938 - The British Government gave its consent to discuss the 9 proposals on 20 February 1938 under its letter of 17 December 1937. About 300 members of Chin Hills Union Organization attended the general meeting. The organization submitted nine petitions to the British Government for the improvement of Chin Hills in various fields.

Chin Hills under World War II

1942 - Japanese started invading the Chin Hills and the people under cruel fascism. One and half thousands of Japan-fascist soldiers were ambushed and killed by the Chin Hills Battalion and British force in Tiddim area. ( Sakhong : p. 196)

1942 - 1946 - The foreign missionaries left the Chin Hills because of the war and many the Chins refuge in the jungle. The war had destroyed hundreds of villages especially in the Eastern part of Chin Hills in the struggle. In positive impact, the number of conversion into Christianity became 4000 - 9000 alone in Hakha area. ( Sakhong : p. 196)

1944-1945 - The Chin Hills Battalion which retreated together with British Army to Imphal, India fought the Japanese back.

1947 - The representatives of Chin participated in Panglong Conference along with the Kachin, Shan, and Burman representatives, singed historic Panglong Agreement on February 12, 1947 to form a federal union with equal rights, privileges, and status including secession right.

1947 - The Chin representatives participated in Drafting Process of the Future Constitution of the Union of Burma under the leadership of General Aung San. The draft Constitution was drawn up by a 111-member committee of the AFPFL Convention which met on May 20, 1947, and approved on May 23 when the Convention was dissolved.

1947 - Pu Vum Tu Maung became Chin Minister and was in charge of Chin Special Division till 1954. During this period, the Chin Rifle Battalion took important role as the State army to defend the Union of Burma against many different insurgencies.

1948 -The Union of Burma gained independence from Britain on January 4, 1948; and the Constitution of Burma (1947) was enforced. However, the Burman politicians disregarded the principles of Panglong Agreement so that the independence was stumbled with the civil war.

In 1948, Captain Mang Tung Nung formed the Chin People’s Freedom League and started the movement for the Rights of the people. It led the end of hereditary and the birth of Chin National Day in February 20, 1948.

1948 - Over five thousand Chins from all over the Chinland held unprecedented gathering in Falam Town and proclaimed in their unity and determination to be free from traditional feudal administrative system, and adopted a democratic system of governance on February 20, 1948, which later became the Chin National Day.

1954 - Pu Shein Thang became Chin Minister and was in charge of Chin Special Division till 1956.

1956 - Pu Za Hre Lian became Chin Minister and was in charge of Chin State till 1962 the military coup of the power.

it had a single Chairman of the Supreme State Council, U San Kho Lian, who remained in office until March 1974 (two months after the 3 January 1974 creation of Chin state)

1957 - The Chin People’s Freedom League and the Chin Union were amalgamated and then stood for the rights of the people under the constitution.

1961 - In order to amend the Constitution of Burma (1947) into more federate features as agreed in Panglong Conference, the Chins and all non-Burman nationalities gathered in Taunggyi, the Capital of Shan State from June 8 – 16, 1961.

In 1961 Pu Laldenga formed the Mizo National Front. The Mizo National Front entered to peace accord with the Government of India in 1986

The Period of Chin's Revolution against Burmese Dictator

1962 -The General Ne Win and his associates staged a coup in the name of Revolutionary Council (RC). Many Chin politicians and scholars presumed to participate in Taunggyi Conference were arrested.

1964-Chin National Organization (CNO) went underground to overthrow the military junta and restore democratic government.1971 Chin Democracy Party (CDP) was formed in liberated area to overthrow the military junta and restore democracy in Burma.

In 1964, after the military coup led by General Ne Win, Col. Son Khaw Pau, Pu. Dam Khaw Hau, Pu. Mang Khan Pau, Pu. Hrang Nawl, Pu. Son Cin Lian and Pu. Thual Zen formed the Anti-communist Freedom Organization and then struggled for the Chin people freedom. It however, ended with the arrest of the leaders. But the movement still lingers in the minds of the people.

On 30 December 1969 - John Mang Tling and his comrades formed the Parliament Democracy Party and it later came to be known as Chin Democracy Party since 1st January, 1970.

In 1969 Pu Tial Khar formed the Chin Liberation Front. The president was Pu. Tial Khar, the Vice-president being Thawmluai and the Secretary of Foreign Affairs was Thawng Sai.

In February 2, 1970 - Jimmy’s Zomi Chin Liberation Front amalgamates with Chin Democracy Party and then formed the new front called United Zomi Democracy Party.

1972 - Over 70 Chin intellectuals, who had made suggestion to Revolutionary Council on RC announcement No. 74, Date December 5, 1968, were arrested by the military junta and sent them to jail.

1974- The Revolutionary Council drafted and enforced the Constitution of the Socialist Republic of the Union of Burma. The said Constitution has promoted and protected one party dictatorship.

In 1976- the Chin Liberation Army, led by Major Sa Lian Zam, was formed. It was organized widely and young men from different parts from the Chin inhabitants joined it.

In March 20, 1988 the Chin National Front was formed and then struggling for the self determination of the Chin people and restoration of democracy and federalism in the Union of Burma.

1988 - The Chin National Front became a member of the Democratic Alliance of Burma (DAB) on November 18, 1988.1989 The Chin National Front became a member of the National Democratic Front (NDF) on February 1989.

1990 - Many Parties from Chin State participated in National election. ZNC won the most

1992- The Chin National Front, as a member of National Democratic Front (NDF), participated and gave its consent on the Manepalaw Agreement to establish genuine Federal Union. The Manepalaw Agreement was signed by National Democratic Front, Democratic Alliance of Burma, National League for Democracy (Liberated Area), and the National Coalition Government of the Union of Burma on July 11, 1992.

1993 The first Chin National Front’s Party Conference was held in the General Headquarters of Chin National Front on June 9 – 16, 1993 and the Government of Chinland was formed.

1997 - The Chin National Front participated and signed the Maetharawhta Agreement. The Agreement was signed by KNPP, PPLO, WNO, UWSP, PSLF, KIO, AASYC, LDF, NMSP, ALP, KNLP, SURA, CNF, SDU, and KNU.

1997 - The second Chin National Front’s Party Conference was held at the Camp Victorian from June 20 – July 8, 1997.

1998 - The First Chin Seminar was held in Ottawa, Canada and attended by 17 Chin compatriots - including former Members of Parliament, Elected Members of Parliament, Religious leaders, Chin scholars, and activists. The attendants formed the Chin Forum to work together by the Chin individuals on Chinland Constitution, Development, Communication, Education, and Historical Research.

2001 - The Chin National Front became a member of the Unrepresented Nations and Peoples Organization (UNPO), representing the Chin people.

2004 - A Chin Consensus Building Seminar was held in Camp Victoria, the General Headquarters of the Chin National Front, Chinland and attended by representatives of Chin National League for Democracy (CNLD), Chin National Front (CNF), Mara Peoples Party (MPP), Zomi National Congress (ZNC), as well as 95 representatives from Chin Civic Organizations/Socities based in and outside Chinland. The attendants of the said seminar formed Political Affairs Committee of Chinland (PACC) based on Chin National Political Parties.

2006 - The Political Affairs Committee of Chinland (PACC) conducts the first Chin National Assembly at Mt. Sainai and the Chin National Council was formed. The Chin National Council comprises the Chin National Front, Chin National League for Democracy, Mara Peoples Party, Zomi National Congress and Civic Organizations to promote, protect, safeguard, and working together to implement the Chin national interests and benefits.

***************************************

References:

1). Dr. Lian Hmung Sakhong, "In Search of the Chin's Identity"

2). "Important Historical Events of the Chin people" in Chinland.org

3). Betram S.Carey and H. N Tuck, The Chin Hills: A history of the people, our dealings with them, their customs and manners, and a gazetteer of their country(1976)
4). Lian Uk, "Facts about Chin State and its people"
5). Lian Uk, "Statement on the Chin people"


Read More
Tawlreltu - on Saturday, March 21, 2009

Contact Us:
CYO (Chin Youth Organization)
P.O Box 12
201 E PATRICK ST
FREDERICK, MD 21701-9998
U.S.A

ph: 240-380- 5708, 443-220- 2100,
709-973- 2688, 443-447-0626

Read More
Tawlreltu - on
3 comments
categories: | | edit post

Hniang Hniang

-------------------------------------------------------------------------------------------------
Hniang Hniang "Kan Lairam Dawh"



Bil Sung "Na Lung Ka Tling Rua Lo"

Read More
Tawlreltu - on Sunday, March 15, 2009
8 comments
categories: | | edit post

Vawlei cun Nu Pawl ni (International Women’s Day)

By Salai Biak Lian Sang

1869 kum ah Mirang (British) MP a rak tuan mi John Stuart Mill nih hin nu pawl zong nih vote an thlak khawh ding caah a rak tuah hmasa. Vawleicung ah nu pawl vawt thlaknak nawl a pe hmaset bik mi ram cu New Zealand ram a si. September 19 ni kum 1893 ah hin New Zealand nu pawl cu vawt a rak thlak ter ve hna.

1910 kum ah International Conference of Working Women timi conference pakhat cu Copenham ram ah an rak tuah. Cu conference ah cun 'Women's Office' for the Social Democratic Party timi party pakhat in party hruaitu Clara Zetkin timi nih Vawlei cung nu hna ni tiah International women day tuah ding in ruahnak a rak chuah pi. Vawlei cung ram kip ah kum chiar nu hna ni (women’s day) cu tuah ding ah a rak chuah pi mi a si. Ram 17 in nu 100 renglo conference ah cun an rak kai i an za tein Clara Zetkin nih a chuah pi mi ruahnak cu an hna atla dih.

A hmai kum 1911 kum March thla ni 19 (March ni 8 a si lo), ni ah Clara Zetkin nih cun a vui khatnak nu hna ni cu a rak tuah. March thla ni 19 ni a rak thimnak hi a sullam a um. Mah hi ni ah hin Prusia siang pahrang nih mipi thazang a thawnnak a theihpinak ni a si i, nu pawl vawt thlak khawh ve ding ti tiang a rak chim ko nain, a hnu ah cun a zul thai kho lo. New York khua ah 1911 kum March thla ni 25 ni ah nu pawl zalam an rak zawh i, cozah nih an rak khen hna caah nu lawng te 140 hrawng an nunnak arak liam.

1911 le 1912 kum ah hin vawlei cung hmun kip ah nu pawl lawng te thawng tampi nih zalam an rak zawh i an duhnak an rak langhter. Socialist hruaitu pawl nih palek thazang hmang in an rak thio hna, thisen tampi a rak luang. Cu ni cu nu pawl covo caah thisen luang le nunnak an rak ipeknak ni a si i.

Russian ram i nu pawl bu nih 1913 kum thawk in cun March thla ni 8 ni ah thial than a si. March thla ni 8 ni 1975 kum lawng ah hin Nu pawl ni International Women’s Day timi cu UN nih a theih pi khawh.

Nihin ni ah cun vawlei cung ram kip ti awk in IWD cu tuah cio a si cang.

Tu kum 2009 ca in Women’s Day tlangtar cu: “Women and men united to end violence against women and girls” ti a si.
(ref:
http://www.internationalwomensday.com/about.asp)

Read More
Tawlreltu - on Friday, March 13, 2009
0 comments
categories: | | edit post

Cehrep Capo Pawl

Hell Ram ah
Kawl ram i Bus Driver pa le Krifa pastor pa hi vanlawng in atla i an thi veve ti asi. Bus Driver pa cu vancung ah akai i pastor pa kha Hell ah a tla ti asi.

Pastor pa nihcun thinhung ngai in Hell chung in khin Jesuh zultu Peter avun auh i bia kan hal ta lai ati. Ziah kei hi phungchim ka si i Hell ah nan ka tlak, mah bus driver pa kha anun lio ah nazi pakhat ah KM 80 motor monghnak ah KM 160 peng in amawng mi asi khah a ti.
Peter nihcun - aw asi hrim, nang cu na nunchung ah phung na chim lio poh ah na bia ngaitu an ngu dih i ahohmanh na pianthar ter taktak mi an um lo, mithi bang nan dai tawn i mark pek awk na tha lo ati.
Hi Driver pa hi cu a motor mongh acianh tuk nak ah aa citmi vial te hi thla an cam peng i hipa Motor mongh poh ah hin vancung ah thlacam awthawng ahung chuak i kan theih tuk mi pa pei asi cu ati an ti. Anunchung ah mi tamtuk pei thla acam ter khawh hna cu ati.
_______________________________________________
Hell Cowboy Pathum

Adolf Hitler, Saddam Hussein le Ne Win hi Hell ah an tla ti asi. An nupi le an ngaituk hna i Lucifer sin ah phone chonh kan duh an va ti i Lucifer nihcun chonh man ah nanmah le ram cio phaisa ning in aman lak nan si lai ati hna. Minute 20 cio an chonh ti asi.
Hitler cu Euro 999.00 na ciah ati.
Saddam cu Dinar 666. 00 na ciah ati.
Ne Win cu Kyat 1.00 te lawng na ciah a ti ti asi.
Hitler le Saddam nih ziah Ne Win hi mah zat te lawng aciah i kan nih vial hi zat zat hi na kan laak tiah Lucifer cu tapeih an va hmoh hnawh ti asi.
Lucifer nih -
Nan nih pahnih cu Long Distane Call Charge pei nan si cu...
Ne Win tham cu Local Call Charge man lawng pei asi cu ati hna an ti.
Hell chung in Kawlram khi cu Local Call asi rua..

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------========
Tlang au palh sual
- Voikhat cu Laitlang khua pakhat ah tlang au pa nih a tlang au hitihin a palh sual.
" Thaizing thok in vok leng achuak mi poh meithal in kah asi cang lai " ti ding mi kha
" Thaizing thok cun meithal leng achuak mi poh vok in kah asi cang lai"
tiah khualu bak in thang em em in a phomh deih an ti.................


Phungchim vaak pa aa chuah sualnak
- Voikhat cu khabe hmul sau ngai in aa zuah i phungchim avaak mi ( evangelist ) pa cu phung achim lio ah innki te i a thu i amitthli a rak i hnawt cuahmah mi tarnu te khi a hei hmuh i ka phungchim nih a thinlung akhen bak ko hih tiah lung hmuih ngai khin a hei fuh i bia avun hal; " Ka pi ka phungchim zeizawn te nih hin dah na lung an suk tuk i na mitthli cu atlaak len ko ? tiah avun hal i tarnu te nihcun na phungchim ruang ah ka mitthli tlaak siloin " Na khabe hmul te hi ka vun hmuh cangka in ka hnulei i aka thihtaak mi ka meheh te ka ngai tuk le asi" ati i phungchim pa cu a tleu bak ko an ti.

Holh aa nih caan
- Voikhat cu a holh aa ngai mi pa hi nupi thit capo seihnak ah zaan ah ava nuam ve i zeitluk capo an chim zong ni lo pi in khin aum i a thaizing zinglei 10 hrawng ah khin thi dengmang in aa nih sek i innpa pawl an lau i an vun chuah hnawh cu a chung le nih " zahan capo an chim mi kha a holh aa tuk le atulawng a ni kho ko hih" an ti hna ti asi.

Pawpuar innka hun dan
- Pakhat pa cu a pawpuar tuk i innka a hun ah khin apaw nih innka ahei tongh i akut nih ahei panh deuh lo caah a hnulei aa her le ahnulei in innka hi ahun tawn ti asi.(Ha Ha Ha ha ha..!!!):D

Namte haar
- Laitlang ah tarpa pakhat nih a namte haarnak kong hitin achim; Ka namte a haar khawh ning cu voikhat cu sathahnak market ah ka kal i sa ahmuh bak in a mah tein azuang i sa vialte a can dih hna i sazuar pawl ka nawlnak hna ah chun ni ka tla ati an ti.
Click HERE
" Hai par kai har " ti hi rang tein achim kho mi cu awngbali an poh ti asi.
( Note: Cehrep cu nihchuak kong lawng atialmi an si. Adang kong zeihmanh an tial lai lo )

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Paduh lo 2 kong ( Cehrep )
Voikhat cu lamkal ah mi kianh aduh bak veve lo mi tlangval pahnih ( Pa Chup le Pa Hnok )cu nichuah lei le nitlaak lei in cawleng an vun i mongh veve i lamlai ah ani tong phut i ani kian duh bak veve lo i cawleng cung cun " hung ka kian"tiah ani hro veve ti asi. Ahohmanh nih kianh hmasa ding phun in aum ti lo caah Pa Chup nih athluak avun chuah i " Hung ka kian, na ka kianh lo ahcun midang ka tuah tawn ning hna bantuk in kan tuah cang lai hih " tiah avun hro pah khin hrihrual a vun i laak, a kutpi hna an vun liah thulh i Pa Hnok nih khan avun zoh ah camh thiam si sual hnga maw ti in a zenh ziar cang i a kianh zokzok i Pa Chup cu alan ti asi.
Tlawmpal ahei lanh hnu ah khin Pa Hnok nih ahei dawi than i " Unau, dir ta rih...Tunai kha in kian hlah ning law, zeitin dah midang na tuah tawn ning hna phun cun tuah ve na ka timh ? tiah ahei hal i Pa Chup nihcun... " Midang a ka kian duh lo mi cu ka hei kianh tawn ko hna" Ati i Pa Hnok cu acal bak aa cumh ti asi.

Mihrut thlachuah (Cehrep)
Voikhat cu mithi inn poh ah sa ei ding in akal tawn mi mihrut pa pakhat cu sifak chung mithi um mi hna inn ah ava kal i ngapih an rak pek i thinhung ngai khin ahung chuak i an inn ahei lonh tlawmpal ah a vun i mer i " Nan mah chung kha, thi ti hlah uh " ati hna le akal diam ti asi.

Read More
Tawlreltu - on Sunday, March 08, 2009
21 comments
categories: | | edit post

Salai le Mai Kawng capar sung
by Salai Vantu

Miphunpi Ngandamnak:1966 le 1970 hrawng, South East Asia chung i boxing ah a min a thang ngaingaimi Laimi pathum an rak um. Cu hna cu; 1. Ni Ni 2. Dawla le 3. Hrang Kham an si. Ni Ni cu Kawl min he aa lawh ca-ah miphun dang nih Laimi ah an ruat lo. Dawla zong cu dollar hei ti lei kap ah ruah deuh asi ca-ah Lai min ah an ruat hawi lo. Hrang Kham timi cu Kawl asi lo a fiang ko. Laimi nih cun Lai min asi cu kan theih. Asinain, miphun dang nih cun Laimi asi kha fiang in an thei lo.

Kawlram min in vulei cung boxing thongh zuamnak ah sui medal an lak tikah ka sianginn kai tti Kawl pawl nih Laimi an si hi thei hna seh, ti cu ka duh. Hi hna hi Laimi an si hih, “tiah va au len awk ah a ttha fawn lo. Asi khawh ahcun tadinca ah an min an hmuh bak khan Laimi an si kha thei colh hna seh, ti kha ka duh deuh.

Cu tikah ka lung chungah a rak chuakmi cu Karen pawl hi an si. Karen nih hin an min cu Karen min, Kawl min, Judah min, Mirang min, Mirang holh sawhsawh asimi Wonderful hei ti bantuk in an duhmi min poh kha an i sak.. Asinain an min hmai ah “Saw” a um ruangah khan Karen pa asi, ti kha kan theih colh hna. Min pakhat hram ah “Naw” timi kan hmuh cangka Karen nu asi, ti zong kha kan theih colh ve. Cu kong he pehtlai in Rangoon Universities Chin Annual Magazine (1972) ah khan Kawlca in ka rak ttial. 1970 ah ka ttialmi kha 1972 lawng ah khan magazine a rak chuah khawh caah asi. Cu ah cun Laimi nih “Pa, Nu, Pu le Pi timi pawl hi Karen pawl nih “Saw” le “Naw” timi an min he tthen lo bak in an hman bantuk hin hmang kho ve usi law, tiin ka rak ttial. Cu hnu tlawmpal 1975 hrawngah Salai Nelson Siangawr Vanhnin, Salai Van Ling le a hawi le Rangoon Sianghleirun kaimi pawl hrihnak in “Salai” le “Mai” timi kha Laimi min ah legally in hman khawh dingin nawl ngeitu hna nih an rak onh hna, ti thawng kan rak theih tikah, kan rak i lawm tuk hringhran. Zeicaah tiah, kei nih ka rak chuahpimi kha cu phan chawmmi asi ca-ah upadi nunphung chungah a luh ding in tampi chimrel a hau rih lai. Salai le Mai timi cu, holh phun dangdang a holhmi Laimi miphun tte 50, 60 lakah pakhat asimi Asho Laimi nih a cunglei ah kan miphun Laimi min ah hin rak um ve selaw, tiin ka rak duh tukmi a ruah awk ka rak hngalh lomi kha asi. Ka thang tthat tuk hna. A cung palang deuh in zoh ahcun Salai timi hi Mr. , U , Ko le Maung bantuk asi, ti khawh asi. A dik ve ko. Asinain, kha pin lei ah khan sullam dawh te a ngei rih. Sullam thuk ngaimi a ngei.

1. Mr. timi hi upa (adult) asi cangmi “Ko” le “U” ti khawh mi sin lawng ah hman khawh asi. Min he aa tthen chel a tampi. Miphun a ai-awhnak tha a der. A tlangpi(general) sawsawh asi i, national identity a kennak hmual a der.

2. Kawl nih an hman mi U, Ko le Maung zong hi min he aa tthen chel a tam pi. Min he aa tlai tthup lo. A hmet lio ah “Maung”. A hun upat deuh tikah “Ko”. Cu hnu ah “U” ti asi. Dr. degree te hna hmuh tikah cun Maung, Ko le U vialte an tlau dih.. Dr., timi nih a rawlh hna. Zei miphun asi tinak a lang tilo.

3. Karen nih an hman mi “Saw” le “Naw” cu hi bantuk asilo. Minung fa pakhat a nu paw chung in a rak chuah i, a min sak mi ah khan sak chih asi. Cu caah “Saw” cu min he tthen khawh asi ti lo. Sianginn kai tikah, rian ttuan tikah, a zungzal a mah he a um tti. Saw a um hnu kha cu a zei bantuk min i sak zong ah Karen min asi cang. Tahchunhnak ah; Saw Kapi, Saw Ba Win, Saw Nelson. An chuah kaa in an thih tiang tthen lo in min pakhat ah an hman. Saw tel loin Kapi, Ba Win, Nelson tiin kawh ahcun Karen min asinak a lang lo. Asinain, ‘Saw’ aa tel ahcun zei bantuk min an i sak hmanh ah Karen min asi, Karen miphun asi, tiin theih colh asi. Zei cah tiah Saw cu Karen miphun identity asi. Hi ruang ko ah hin Karen hi Kawl he an i cawh tuk ko nain an phun a loh khawh lonak hi asi.

4. “Salai” le “Mai” zong a cung lei kan chim mi “Saw” le “Naw” bantuk hin an sining asi ve. Salai Tun Than cu a upat tikah U Salai Tun Than, tiah Kawl nih an kawh. Ph.D a hmuh tikah cun Dr. Salai Tun Than tiin kawh asi. “U” hmunhma ah hin “Pu” kan chiah lai, ti ahcun, Pu Salai Tun Than ti ding khi asi ko. A poinak zeihmanh a um lo.Hi bantuk in a miphun identity a ngei lo mi Pyu cu a lo diam cang. Na Laimi (Chin) phun loh ter ding ah cun na siang hrimhrim ve lai lo. Salai kan hman tikah hin kan Chin national identity a langhter. A tthat khunnak, a tthawn khunnak cu min he aa tthen lo tikah pupa phun min i sak chih a duh mi ca-ah a dawn lo. Tahchunhnak ah, Salai Sang Ling Cinzah ti khawh asi. Lairam(Chinland) chungah tlawngkal pehtlaihnak( communication) a tthat lo tuk ca-ah kan miphun holh aa tthek tuk hringhran i, cu ruang ahcun a herhning tluk in kan rak i ruang kho deuh tawn lo. Khat lei ah ruah ahcun hi ti holh phun dangdang tampi kan ngeih mi zong nih hin kan Lairam a dawh ter ve ko. A ttha bik hngami cu; holh tampi kan ngei ko nain miphun pakhat kan si, tinak hi langh ter khawhnak lam kan sial a hau. Kan pupa kan ule nih common language ngeih a ttha, timi hi an rak chim tawn i, atu tiang zongah chimrel cu asi lengmang nain a nai deng rih lo, a lo. Asi nain Laimi vialte lungrualnak a duh taktakmi ca-ah cun a har lo.

Atu kan ngeih ciami kan min ah hin i funtomnak in thawk khawh asi. Cuhnu ah, kan ram le kan miphun a ngan a dam lai i, aa dawh chinchin lai.Zungzal in zungzal tiang.A hlan ah “Pyu” timi miphun nganpi phun khat Kawlram ah an rak um bal, ti asi. A tu ah cun an um ti lo. A tu ah Kawlram ah Pyu miphun an um tilonak a ruang hi, Pyu miphun vialte an thih dih, an pulh dih ca ruangah asi lo. An miphun identity an ngeih lo ca-ah an pawngkam ummi miphun ngan deuh a simi Kawl nih an dolh dih hna ruang ah asi, ti cu kan theih dih cang. Laimi zaran zapi nih kan thiamnak, kan ngeihchiah le kan thazaang nih ram le miphun caah tthathnemnak tuah khawh awk hnga tiang in a phan dih kho lai lo. Asi nain pumpak cio in kan identity kha kan i tlaih khawh cio asi ahcun, kan ram le kan miphun caah tuanvo sung pakhat kan i khinh asi hrimhrim lai. Chinram ah kanmah tein kan um khawh chung poh cu phan awk a um tuk hnga lo. Asinain a tu ah rawn ah, miphun dang karlak ah a tampi kan um cang. Laimi tampi an tlau cang. An tlau cuahmah cang. “Aphe Chin phit de, nga Chin ma hoh” an ti cang. Laimi pa pakhat cu Kawl khua ah a um lai. A Lai min kha pawngkam hna nih an ko kho lo. Cu ruang ah Ni Vung in Ne Win ah a min a thlen lai. Kha ti Ne Win asi hnu ah khan cun, a caah himnak a um kho ti lo. A zaw i, a miphun a thi ko cang.

Hi ti hin asi. Kawl lakah caan sau deuh a um tikah Kawl holh pakka in a thiam lai. A fa le chan ahcun Lai min cu sak awk tlak hmanh ah an ruat ti lai lo. Cu tikah Laimi pa Ni Vung cu Ne Win nih a dolh cang lai. Chan thum tiang hmanh a kal hlanah, a fale chan ah a Lai miphun sinak a dong. Cucu mit hmuhmi asi. Lam hlapi zoh len a hau rua lai lo. A tu Kankaw, Daidin khua ah a um mi kan Laimi hna khi hei cuanh ta hnik hna usih. Lai ngakchia pawl kha Laimi na si maw, tiah va hal hnik hna hmanh. Mi tampi nih; “Nga Chin ma hoh. A phe Chin phit de,” an in ti hna lai. Biatak te! Laimi lakah kha ti asi hngami le asi cia cangmi le asi lio cuahmah mi tampi an um, tiah ka chim ngam. Asinain, Salai Ne Win i ti se law, a fapa zong kha Salai Maung Hla hei ti koselaw, a miphun a nung zungzal lai. A tlau kho hrimhrim lai lo. Na miphun identity na langhter poh ahcun a zei bantuk min naa sak zong ah khan a poi lo.

Chim duh mi cu; tahchunhnak ah Salai Wonderful, Salai Richman, Salai Johnson, Salai Kyaw Kyaw, Salai Soe Paing ti bantuk in a phunphun i sak khawh asi. A zei bantuk min na va sak hmanh ah “Salai” in na thawk poh ahcun OK asi. Na ram le na miphun rian na ttuan asi. Karen bantuk in Kawl he an i cawhtthup ko nain Lai asi zungzal khomi Asho Laimi pawl an tlau khawh lonak a ruang pi bik cu; an min hram ah ‘Salai’ le ‘Mai’ a um ca-ah asi.Nikum naite ah khan thawngpang pakhat te kan rak theihmi cu; Kawl rawn ah sianginn a kai mi Laimi ngakchia hna cu an min Lai min kha an Saya te le an hawi le nih an auh khawh hna lo ca-ah Kawl min nan i sak dih lai, tiah hranhram in an fial hna ti asi. Hi kan Lai ngakchia hna caah hin thin a phang ko. Asinain hi hna nih hin an min hram ah Salai asiloah Mai an telh ahcun, an tlau, an lo kho lai lo. An Laimi sinak hram a fek lai i, an miphun a hmun lai. Zungzal in zungzal tiang!

Sai Hti Sai a thei lo mi kan um lo. A min hram ah “Sai” a um ruangah Shan pa asi, ti zong kan theih khawh colh mi bantuk hi asi.Mah le pumpak cio nih mah le miphun ngandamnak caah kan tuah khawh mi lakah hi nak in a fawideuh mi thil hi kei cu ka hmu kho ti lo. Laimi(Chin) miphun ka sinak a loh te hnga ding ah cun kei cu ka ruat kholo. Ka ruat kho hrimhrim lo. Atu ah ram dang ah ka phan i, ram dang ah a thi, a lo te hnga dingmi ka si nain, ka chuah lioah Laimi in ka chuah ca-ah ka thih tik zongah ka Laimi sinak te kha kaa thih pi te lai. Laimi miphun tte pakhat te lawng siloin, Laimi phunpi ai-awh in si hram ko seh! Nihin kan Laimi miphun sicannak kong kau hi fiang tein thei cang hna usih! I hlau cang hna usih! I tthang cang hna usih! Chuahpi unau kan si hi i hngal, i thei cang hna usih!

Read More
Tawlreltu - on Friday, March 06, 2009
1 comments
categories: | | edit post

CNF dothlen nak kong ah ruahnak
by Victor Khen Sang
Laiholh Blog: Wednesday, February 4, 2009

Tutan mipi tampi nih CNF kong hi phun phun in ceih cio asi mi ka hmuh i kai lawm ngai ngai. Miphun Cawlcanghnak angei lomi cu miphun thi an si. i soiselnak, i dohnak, i sawh chih nak, i hnohhnawhnak phun zakip aum mi nih hin Miphun phunkhat ah ka ni dawtnak alanghternak asi. Cucu um lo ahcun sahrang pakhat khat nih kan lu in akan nenh caah asi lai. Chim duhmi cu, dictator uknak tang um tik ah.....daidup, cawl lo cio in kan um khi asi............................Apeh
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Aung San nih a Chim mi Dohthlennak(Revolution)
Salai Muru Kaitial
Dohthlennak kan ti mi ah hin, aphun tam pi a um kho mi asi. Ram sining, hmunhma, biaknak le nunphung hna ruahchih in, dohthlennak hi phundang cio in a um cio ko lai. Green Revolution an rak ti mi cu cinthlaknak caah dohthlennak a rak si.................. Read More..

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kan
Unau Asho-Chin hna nih Chin Miphun Ni an tuahnak (2003)

by Salai Biak Lian Sang

2003, kum lio ah hin Pegu Division i aum mi Padaung Myo-ne, Talokepin khua ah kan u nau Asho Chin hna nih Chin Miphunpi Ni an tuahnak ah ka hawi le sawmnak thawng in ka va kal kho ve. Mah ka i ka hmuh ka tawn mi cu Chin Miphunpi Ni paoh ah hin ka thieh than leng mang. Ziah tiah cun, aa phundand ngai le ropui tuk in CND an tuah i, CND an sunhsak ning le, miphun dawtnak(nationalism), le lungrualnak an ngeih ning hna hi upat awk tlak ngai a si caah a si. February 18, 2003 ni suimilam 10:30 inn Rangoon Sawbua gyigone Bus station in Pyay khua lei ai thawh mi bus kan i cit.... Read More..

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

by Salai Vantu
Miphunpi Ngandamnak:1966 le 1970 hrawng, South East Asia chung i boxing ah a min a thang ngaingaimi Laimi pathum an rak um. Cu hna cu; 1. Ni Ni 2. Dawla le 3. Hrang Kham an si. Ni Ni cu Kawl min he aa lawh ca-ah miphun dang nih Laimi ah an ruat lo. Dawla zong cu dollar hei ti lei kap ah ruah deuh asi ca-ah Lai min ah an ruat hawi lo. Hrang Kham timi cu Kawl asi lo a fiang ko. Laimi nih cun Lai min asi cu kan theih. Asinain, miphun dang nih cun Laimi asi kha fiang in an thei lo.Kawlram min in vulei cung boxing thongh zuamnak ah sui medal an lak tikah....Read More
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Kawl Cozah Dirhmun le A Ruahning (Policy) le Laimi

By Sang Awr

Biahmaithi: Biaknak lei riantuanmi ka si nain kan cozah nih ram an kan hruaining ka zoh tikah ka purh khawh tawk ka hmuhning tial ka duh. Laimi dirhmun in cuanh ka duh fawn. Biaknak lei Vuanci nih kum khat ah voihnih tluk Kawlram chung biaknak lei riantuantu upa he tonnak an tuah tawn i Read More..

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


Kawlram tuanbia zohthannak(1886-1974)
by Salai Biak Lian Sang

Mirang nih Kawlram a rak tuk i kum(60) chung tiawk in arak uk. Mah khawh cun kum (14) chung cu democracy phung lam in rak i uk a si. Newin hruainak tang ah ralkap ukning le Socialist(totalitarian) uknak tang ah kum (26) chung rak um a si...Read More..

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------



Read More
Tawlreltu - on Sunday, March 01, 2009
0 comments
categories: | | edit post

Total Pageviews

Google Search

Custom Search

Unsafe State

GPS cawkding

Chin Youth Organization

Chin Youth Organization
www.cyona.info

Donate Us