Lai Nunphung le Tthanchonak Aitonnak Equity Principle Mit In Cuanhnak
By Salai C.Van Lian Cung


Kawl Cozahnak a Uknak Lamtluan ah tlaihtleng ah asermi “Think Globally, But Act Locally” hi D-era donnak,cohlannak ah atlamtlin lonak atam ngaingai. G-Age & D-Era hi Miphun kip nih duhdim in kan tinco nak ding’h “Think Globally, And Act Globally But With Strategies” ti’n a Handle nak ah “law” tharchuah le sersiam ahau.

D-Era Platform kainak ding’h mah le culture values cio kha G-Age nih aphorhmi kalning (ruahnak) he atlak in Innkaa hunpiak aherh. G-Age & D-Era Innka hunpiaknak ding’h “Ram le Miphun nih State values, Community Values and Social and Custom Values etc, kha chan he atlak ning in “Equity Principles and Norms” ah kalpi ahau. Kawlram nih “ Myanma Nii, Myanma Haan” ti’n state and nation values a control nak hi “ G-Age & D-Era Platform” ah cun Lawless State, Lawless Community bak asi. A Innpa le Chakthlang (Ram) hna he ihawikomhnak le irualrannak hi State Values atlaihnak nih Lam akhar piak. Chan he atlak lo mi “Law”, remhnak, sersiamnak, tbk a um lo nak cu hawi he irualran in “Custom Values” kalpinak a um kho lo.

Cozahpi ngai Upadii remhtthannak Statute in zohkhernak (Controlling Engine) a um lonak ram’h cun: Mi Lu-tlawm Miphun Phunglam duhpaoh in acawl. Abikin, Lai Matrimonial Culture (Dowry and related fees and burden of ceremony) zohtik’h Lawless Community kan sinak taktak alang. Lai Nunphung/Phunglam kan ti adik, ahman, asinain Miphun kip nih rak ingeih cio mi Nature asi. Miphun ruahnak kau deuh nih cun Upadii ser in Mizapi nih zual khawh lo, tuah khawh lo mi Nunphung, hi Equity & Justice Norm he ikalh lo in an Nungphung an sersiam. Asinain, Custom hi Ramkip le dinfelnak (Legal Concept) nih zeitindah acohlan ning le zulh ttha Custom ti’h atthen; Mizapi ca’h dinfelnak le rualran nak achuahpi tu Nunphung kha pawm asi. Lai Nunphung I-tthit umnak, Man le Mua Chaw lengluang hi ahlan Pi/Pu rate siloin, Kala-pauh-zee in kan dawi; Tidim nih an Pi/pu rate (ks 200/300) peng in an kal. Tamu Hlawh Hlang Ngaknu pawl, Kawl Cozah le India idawrnak Gate an on paoh le Facang man akai, Facang man akai paoh le an (Hlawhhlang) man akai bang; Lai Nu (Dowry) hi US $ atlak le attum ning in kal atim, thilman akai ve Nupi man akai ve.

Non-highly Prostitution ti’h Equity Norms cun ti khawh asi, chanthar ah Pa nih Puai tuah ti’h amer “ Va Rit Na Duh le Cepa Ithiam; Cepa Na Duh le Cepa Ithiam” ti ko Bias on Custom , aidang hlei lo. Dollars kan itlaih deuhdeuh, Ni Ee! Ttang Ee! tbk , an tho lulh cang. Ai-zuarmi (Forum thawng leng) ti’h hmuh ning, pomning ti’n aiding, zohchunh lei kan kalpi dih. E-ra Demerits ti le “Internal Inalienable Right” Nu nih an ngeih mi ti’n kan pom kho lo, Human Right nih kan duh hoi. “Right” ti ah ah kan Aukhuang Mino, external and internal right of Human, ti kan hngal ko nain, “Nu” right zawn ah Biaknak mit in a kan chilh . Kan Halkha i “Massage and Prostitute” an um lo, an rak kaiduh lo hmanh hi kan ram le Miphun ti’n LDCs ram social criterias ka zoh tawn lo. Ramkip Hawidawt ( UN, NGOs) sin’n D-era Platform an kan khinpiak ko “ Yangon and Mandalay” Pawpi chung ah arawndih cikcek. Laimi Lawless Community kan sinak bik amuru cu kan Lai Matrimonial Culture nih evidence apek bik ko.

Laimi nih “dinfelnak” kan Aupi ning, ka itleih ning le kan zulhning hi “natural Justice” in zoh tik’h;

a. bias on the subject-matter ( The Queen V Justice of Dea ( 1881,45,L.T 439)

b. pecuniary interest, and ( Lord Chancellor Vs. Tottenham – 1852,52,3 H.L.C 759)

c. personal bias ( R Vs Henden R.DC Exp Chorley (1933 , 2KB,696; Daw Lay and three others Vs. U Maung Gyi (1951 BLR (H.C) 34: U Htwe(a) AE Madari Vs. Financial Commissioner,)

Justice phun2; Justice According to Natural Law; Justice According to Law and Equity Principles, ah Lai mi kan Aukhuanpi mi hih Natural Justice deuh in kan kal. Justice According Law and Equity Principles hi kan Zatlang Nun ah kan dirpi awk a aherh tak tak. Kan dirpi khawh lo cun Bias on Custom kan Zatlang Nun ah a leng peng lai.Dinfelnak kan ti tik’h Natural Justice lawng si lo in Law and Equity Norms hi Ramkip le Mizapi nih Norm in an Social Custom values, tbk ah an lengter, an itlaih. Lai Lawless Community (Matrimonial Culture) ah kan sinak bik hi Justice According to Law And Equity Norms “ hi kan Nunphung le Zatlang Nun kan kilven tuknak ah a Sense kan kalpi kho lo; abikin Matrimonial Culture ah ‘Bias On Custom’ ti’n Virus bang avak cuahmah ko rih. “Justice should not only be done but should manifestly and undoubtedly be seen to be done” hi hi asi ko. Lai kan i-tthit umhnak PHunglam hi zoh sih law kan Zatlang Nun ah Dinfelnak a um le um lo hi hi“Phungbia” nih afianh bik ko. Bias on Custom hi Laimi nih Dinfelnak naidem tangah ka tthut ter aherh.

D=development

G=globalization

Pehtthanding: 1.Lai Women Inalienable Right (external and internal) and 2.Theory of Non-highly Prostitution
Tawlreltu - on Thursday, October 15, 2009
categories: | edit post

0 comments

Post a Comment