Malaysia
by
Salai Victor Khen Sang
Vuleicung ah Chin miphun ramleng ah tamcem kan umnak hi India le Malaysia ah asi ti hi cu chim hau lo asi. Cu hmanh ahcun Malaysia le India ah kan umning hi ai lo lai lo. Malaysia ahcun ralzaam in kan um kan ti hmanh ah tleih le khih atam tuk nak hmun asi pin ah thong thlak, fungtuk le Thai ramri ah kuat ( deport ) hi ton asi. Hi ti Malaysia ah Chin miphun kan umnak hi kum saupi asi ve cang nain kum 2000 hnu in hin tamdeuh kan hung phan. Amah Malaysia cozah umtuning thawngpang hi pehtlai (update ) in theih ve hi kan hau hrim hrim tawn.
Malaysia cu Parliamentary Democracy in hruaimi ram asi nain Rotating Monarchy System hi vuleicung ah Malaysia te lawng nih an ngeih. Siangpahrang hi dynasty in kai loin Sultan chung in Election in an kai ve. State 13 ah State 9 nih Sultan an ngeih hna i cu an Sultan pawl lak in Sultam pakhat poh hi kum 5 voikhat in Siangpahrang- King ah an kai cio. Cozah hi Barisan National Party (BN) ti mi nih Independent an hmuh ka in nihin tiang - cheuthum cheuhnih- two third majority in an ser khawh peng nain nikum March election ah cucu an tlinh deuh lo. Cucaah atulio BN hruaitu le Prime Minister si chih mi Abdullah Ahmad Badawi hi BN chungtel pawl nih biatak tein an doh caah aralai mi March in hin PM in ai din cang lai. Main party pathum an um.
Cucu UMNO-MCA le MIC an si.
UMNO- United Malay National Organization
MCA- Malay-Chinese AssosciationMIC-
Malay- Indian Congress Badawi chawngtu ding ah Najib Tun Razak cu pom asi cang. Najib hi kum 29 asi lio in Pahang State Chief Minister atuan balmi asi. Anmah Malay miphun tanh taktak mi asi pin ah ramdang mi hmanh ah hin Malay he unau asi mi Indonesia hi atanh khun hna. Abik in Malaysia ah hin ramdang mi hi 2.1 million kan um i cu ahcun 700000 hi cu phungning loin ummi kan si. Cucaah March thla in cun Najib nih immigration phung tein aum lo mi poh cu an ram cio ah kuat than dih ding an si lai ati. Refugee hi apom lo taktak mi asi. Abik in kan ram ah mifir bantuk in um peng mi ramdang mi ( foreigners ) pawl nih lamdang kawl in Refugee ani ti mi hi dantat ding an si tiah ai hrocermi cem mi Syed Hamid Albar cu Home Minister ah tuanter asi cang. NGO pawl zong Najib chuah ding hi an tih tuk. Ramdang mi nan ca cu um rih seh, ramchung Malay citizen cio cio hmanh ah Tuluk le India pawl ca hmanh ah Najib cu tihnung tuk asi an ti. Racial Conflict ( miphun thleidan ruang ah buainak chuah ) tertu hi Najib asi lai an ti cio. Atu hmanh in hin a mizumh pawl cu an bia ngan ngai cang. Bia hi achim tuk lem lo mi pa asi. Holh tung loin in tih nung ngai mi asi.
UNHCR hi Jakarta ah um law law seh, asi lo ahcun UNHCR nih refugee aiti mi vialte hi Camp sak piak hna uh law cu ka cun chia dih hna uh ati. Malaysia UNHCR hi cozah nih direct siloin indirect in UNDP tang ah achiah caah amin ah UNHCR Liaison Office ti in an auh nak hi asi. Chim duh mi cu duh tik poh ah thawl khawh an si. Cucaah UNHCR nih hin biafak hi an chim ngam ve lo. 1951 UN Refugee Convention hnatlaknak minthu mi asi lo pin ah 1967 UN Protocol on Refugee zong apom fawn lo. Cucaah refugee pawl an kan tleih lengmang mi hi an tuah awk hrim hrm asi ve. 2005 ah Malaysia Perak State Sultan nih; " refugee pawl hi Malaysia nih UN Convention minthut lo ruang ah kan tleih hna si loin Muslim Compassion tang ah kan nin zangfah ve nak hi a hlei tuk in hmang hlah uh ati. Nihin tiang hi minung le minung, innpa chakthlang dawtnak kut ka nin samh piak ko hna" arak ti.
Malaysia hi an tuah mi zoh lengmang ahcun kan mah refugee aiti mi hna kan umtuning he cuaitlai tik ah mitha an rak si hrim hrim ko ti hi ka hmuh ning hna asi. Zei catlap ( legal document ) hmanh ngei loin Police Commissioner pawl / RELA / Immigration Directors/ MPs / Ministers le Parliament House tiang ah ton nak / biachimnak hna Chin refugee minput sawh tein ka rak ngeih khawh mi vialte caan ka vun rel than ah Malay miphun hi mitha an si hrim ko tihi ka lungthin tein ka pom mi asi. Malaysia Chinmi kan tuanbia hi kan tial lio pi asi rih nain keimah Malaysia i pumpak in ka rak ton mi tete My Malay Diary ka vun rel than tawn hna ah hin, Malay thlanmual akan liamtak mi kan unau vialte hna kong ka ruah than ah ka mitthli hai tawn nain tahlak nihchuak in palik nih an kan tleih caan le UNHCR ralzaam kong kan chim phot ve cio lio hna mitthlam vun suai ah... nih thluahmah hna hi lung achuak.
Malaysia in ramthumnak ah nihin tiang UNHCR nih an kan kalter cuah mah mi ram hna cu; Denmark, Norway, Sweden, Netherlands, Czech Republic, USA, Canada, Australia le New Zealand hi an si. Netherlands ah hin ahmasabik Chin refugee hi rak kuat asi i Peter Hee Mang arak si i 2001 ( July ) ah Malacca thonginn in an rak kuat mi asi. Cu hnu ah Van Thang ( Hakha khuathar ) hi November 2002 ah Norway ah Langkap thonginn in an rak kuat ve. Malaysia in Chin refugee chung ah Europe vulei lam hmasa bik cu Peter Hee Mang le Van Thang hi an si.
Nihin ahcun Norway ah kan unau athong aphan hnik cang. Denmark zong ah athong an phan hnik cang. Thluachuah pakhat hnu pakhat rel tuah, Pathian nih zeitluk an dawt kha na theih lai ! Cafangfonh ka palh sual cun ka ngaithiam hram te uh. Catialtu, Victor Khen Sang
Tawlreltu - on Sunday, January 18, 2009
categories: | edit post

0 comments

Post a Comment